هەرێم نیوز

جێگری سەرۆک وەزیران بۆ کاروباری وزە و وەزیری نەوت، حەیان عەبدولغەنی ، ئەمڕۆ هەینی ڕایگەیاند، هەرێمی کوردستان لە سبەینێ شەممە کاتژمێر شەشی بەیانییەوە دەست بە گواستنەوەی نەوت دەکات بۆ هەناردەکردن لە ڕێگەی بەندەری جەیهانی تورکییەوە، ئەوەش دوای ڕێککەوتنە مێژووییەکەی نێوان حکومەتی فیدراڵی و وەزارەتی سامانە سروشتییەکانی هەرێم.

وتیشی: "ڕێککەوتنە واژۆکراوەکە پێشنیار دەکات نەوت ڕادەستی کۆمپانیای بەبازاڕکردنی نەوت (سۆمۆ) بکرێت، کە یەکێکە لە پێکهاتەکانی وەزارەتی نەوت، بەو پێیەی نزیکەی ١٩٠ هەزار بەرمیل نەوت ڕۆژانە ڕادەست دەکرێت لە خاڵی پێوانەکردن لە فیشخاپوور لەسەر سنووری عێراق-تورکیا، بۆ ئەوەی دوای دوو ساڵ وەستانەوە، لە ڕێگەی بۆری کەرکوک-جیهانەوە بپاڵێورێت."

راشیگەیاند "٥٠ هەزار بەرمیل نەوت لە ناو هەرێم دەمێنێتەوە بۆ بەکارهێنانە ناوخۆییەکانی پاڵاوگەکان، لە کاتێکدا بڕە ڕێککەوتنکراوەکان بۆ ڕادەستکردن لە نێوان ١٨٠ بۆ ١٩٠ هەزار بەرمیل نەوتە لە ڕۆژێکدا"، ئاماژەی بەوەشدا، "گفتوگۆکان لە نێوان بەغداد و هەرێم ماوەی ساڵێک بەردەوام بوو، و ئەوەی بەدەست هات پێشکەوتنێکی گرنگە و یەکەم ڕێککەوتنە لەم ئاستەدا لە دوای گۆڕینی سیستەمی پێشوو."

سەبارەت بە کێڵگە نەوتییەکانی باشوور، وەزیری وزە و نەوت ڕوونیکردەوە: "ئەوەی لە نەوتی هەرێمەوە هەناردە دەکرێت، دەچێتە سەر بڕە هەناردە کراوەکانی ئێستای بەسرە و پارێزگاکانی دیکە، و کاریگەری لەسەر پشک یان هەناردەکانیان نابێت."

ئەم تێگەیشتنە نەوتییە کۆتایی بە زنجیرەیەک گفتوگۆی سەخت لە نێوان بەغداد و هەولێر هێنا، کە چەندین مانگی خایاند، دوای ئەوەی دۆسیەی هەناردەکردنی نەوت لە هەرێم یەکێک بوو لە ئاڵۆزترین دۆسیەکانی ناکۆکی لە ساڵی ٢٠٠٣ەوە. حکومەتی هەرێم پێشتر پەنای بردە بەر هەناردەکردنی ڕاستەوخۆ لە ڕێگەی تورکیاوە بەبێ تێپەڕین بە حکومەتی فیدراڵیدا، کە بووە هۆی ناکۆکی یاسایی و بڕیارەکانی دادگای فیدراڵی باڵا لە ساڵی ٢٠٢٢، کە گرێبەستە نەوتییەکانی هەرێمی بە نادەستووری زانی و ناچاری کرد بە ڕادەستکردنی بەرهەمەکان بە وەزارەتی نەوتی فیدراڵی.

وەستانی هێڵی کەرکوک-جەیهان لە ساڵی ٢٠٢٣ەوە زیانێکی گەورەی بە ئابووری هەرێم گەیاند، کە بە شێوەیەکی نزیکەی تەواو پشت بە داهاتی نەوت دەبەستێت، لە کاتێکدا بەغدادیش بەهۆی پشت بەستنی تەنها بە دەروازەکانی باشوور، لە کەمبوونەوەی توانای هەناردەکردنی نەوتدا تووشی کێشە ببوو. لەگەڵ زیادبوونی فشارە نێودەوڵەتی و ئیقلیمییەکان بۆ چارەسەرکردنی ناکۆکییەکە، ئەمریکا و یەکێتی ئەوروپا بە شێوەیەکی ناڕاستەوخۆ سەرپەرشتی گفتوگۆکانیان کرد، و ڕێککەوتنە ئێستاییەکە وەک هەنگاوێکی "مێژوویی" دێت بۆ دووبارە ڕێکخستنەوەی پەیوەندی نێوان بەغداد و هەرێم لەسەر بنەمای دەستووری و یاسایی، لەگەڵ چاوەڕوانییەکی زۆر بۆ پابەندبوونی لایەنەکان بە بڕگەکانی و چارەسەرکردنی دۆسیەی قەرزە کەڵەکەبووەکانی کۆمپانیا کارگوزارەکانی کوردستان.