هەرێم نیوز
مەسرور بارزانی، سەرۆکی حکومەتی هەرێمی کوردستان له لوتكه‌ی جیهانیی حكومه‌ته‌كان لە دوبەی وتارێک پێشکەشی سەرۆک و سەرکردەی وڵاتانی رۆژهەڵاتی ناوەڕاست و جیهان کرد و رایگەیاند، "من ئەمڕۆ وەک سەرۆکوەزیرانی هەرێمی کوردستانی عێراق قسەتان بۆ دەکەم. ئەو هەرێمەی بە درێژایی دوو دەیەی رابردوو توانیویەتی لەناو پاشماوەکانی عێراقی پێشوو خۆی یەکبخاتەوە. لەگەڵ ئەوەشدا، من وەک کەسێک قسەتان بۆ دەکەم کە شانبەشانی ئەو خاوەن بڕیارەی ناوچە خۆشەویستەکەمان وەستاوم، پێکەوە رووبەڕووی زۆرێک لە ئاڵنگاری هاوبەش بووینەتەوە".
مەسرور بارزانی وتیشی، زیانە مرۆڤایەتییەکانی زۆر گرانبەهایە لەسەر هاووڵاتییانی سڤیل و شیاوە بۆ ئەوەی لە دەرەوەی غەززە پێشوی بەدوادا بێت. وێرای چارەسەرنەکردنی هۆکارە ریشەییەکانی ستەمکاری. ئەگەر بەر لە 80 ساڵ مامەڵە لەگەڵ مافە بنچینەییەکانی فەڵەستینییەکان بکرابایە، یاخود لە ماوەی ئەو دەیانەی بەدوایدا هاتن، ئەو کات دەرفەتی روودانی ئەو نەهامەتییانەی ئێستا دەیانبینین کەمتر دەبوو؛ بەڵام لەجیاتی ئەمە، پرسەکە پشتگوێخرا و ئاڵۆزتربوو، لە کاتێکدا خاوەن بەرژەوەندییەکان ئەو بۆشاییەیان وەک دەرفەت بۆ ئەجێندای خۆیان بەکارهێنا.
دەکرێت هەمان پێناسە بۆ گەلی کوردیش بکرێت. ئێمەش داوایەکی رەوامان هەیە بۆ بڕیاردان لە مافی چارەی خۆنووسین. دۆست و هاوپەیمانەکانمان دانیان بەو مافەدا ناوە، بەڵام لە هەمانکاتدا پێمان دەڵێن، زەرورەتە سیاسییەکان کۆسپ دەخەنە بەردەم هاوکارییەکانیان و رێگرن لە بەردەم دادپەروەی مێژووییدا.داوامان لێدەکرێت ئەم نادەدپەروەرییە قبووڵ بکەین.
سەرۆکی حکومەتی هەرێم لە درێژەی وتارەکەیدا وتی، له‌سه‌رده‌می شەڕی داعش شانبه‌شانی هاوپه‌یمانه‌كانمان وه‌ستاینه‌وه. ئه‌وكات باشترین كارمان به‌یه‌كه‌وه ئه‌نجامدا، ئه‌گه‌ر ئه‌وه‌مان به‌ده‌ستنه‌هێنابا، ئێستا ناوچه‌كه به‌ته‌واوی ده‌بووه شوێنێكی جیاواز، ناوچه‌یه‌كی پڕ ده‌بوو له تیرۆریستانی بیانی ئه‌وانه‌ی كه ده‌یانویست شوێنپێی خۆیان له رۆژهه‌ڵاتی ناوه‌ڕاست بكه‌نه‌وه، بۆ ئه‌وه‌ی هه‌رساتێك بیانویستبا پشێویمان بۆ دروست بكه‌ن.
مەسرور بارزانی لەبارەی گۆڕانی کەشو هەوا وتی، ئەو ئاڵنگارییەی ئه‌مڕۆ لەبەردەمماندایه پێویستی بە بڕیاری بوێرانەیە بۆ هەمەجۆرکردنی سەرچاوەکانی وزە و وەبەرهێنان لە وزەی نوێبووەوە. ده‌وڵه‌تی ئیمارات پێشەنگێکی جیهانییە لە به‌كارهێنانی تەکنەلۆژیای نوێدا. دوبەی و هەولێر هەردووکیان لە ناوەندی هەسارەیەکی گەرمبوودان، ئێمه بە تەواوی ئاگاداری مەترسییەکانی پشتگوێخستنی راستییەکی کارەساتبارین.
دەقی وتاری مەسرور بارزانی سەرۆکی حکومەتی هەرێمی کوردستان:
بەڕێز شێخ محەممەد بن زاید
بەڕێز شێخ محەممەد بن راشید ئال مەکتوم
بەڕێزان.. رێکخەرانی لوتکەی جیهانیی حکومەتەکان
میوانانی هێژا... رۆژی هەمووتان باش
خۆشحاڵم ئەمڕۆ لە دەستپێکی ئەم کۆبوونەوەیەی بیرمەندان و سەرکردە جیهانییەکاندا قسەتان بۆ دەکەم. ئەم ئیڤێنتە هاوبیران کۆدەکاتەوە؛ ئەو کەسانەی پابەندن بە باشترکردنی کۆمەڵگە و مرۆڤایەتی، بە رێکخستن و کۆکردنەوەی باشترینەکان دەتوانین وەک بڕیاربەدەست پێشکەشیان بکەین. ئەمە دەرفەتێکە بۆ ئاڵوگۆڕکردنی بیرۆکەکان، لە دۆزینەوەی ئاسۆ و رێگەی نوێ بۆ ئەوەی توانای خۆمان تاقی بکەینەوە و باشتر بین. ئەمەش ئاڵنگارییەکە و پێویستە هەموومان لەبەرچاوی بگرین.
من ئەمڕۆ وەک سەرۆکوەزیرانی هەرێمی کوردستانی عێراق قسەتان بۆ دەکەم. ئەو هەرێمەی بە درێژایی دوو دەیەی رابردوو توانیویەتی لەناو پاشماوەکانی عێراقی پێشوو خۆی یەکبخاتەوە. لەگەڵ ئەوەشدا، من وەک کەسێک قسەتان بۆ دەکەم کە شانبەشانی ئەو خاوەن بڕیارەی ناوچە خۆشەویستەکەمان وەستاوم، پێکەوە رووبەڕووی زۆرێک لە ئاڵنگاری هاوبەش بووینەتەوە.
هەموومان بە شێوەیەک لە شێوەکان لەسەر ژیانکردن لە سایەی هەڵچوون و گرژییەکان و زۆرێک لەو قەیرانانە راهاتووین، کە بەلایەنی کەم بەدرێژایی چەند دەیەی رابردوو پێویستییان بە ئیدارەدانێکی حەکیمانە هەبووە.
جەنگ، یاخیبوون، سەختییەکان و نەبوونی سەقامگیری ئابووری، بەداخەوە بوونەتە بەشێک لە پێکهاتەمان، ناکرێت نکۆڵی لەو تێچووە بکەین کە لە ئاکامی ئەو ئالنگارییانە لەسەر ئاستی گەشەپێدانی کۆمەڵایەتی و ئابووری رووبەڕوومان بوونەتەوە.
بەڵام لەمیانەی گفتوگۆکانم لەگەڵ خاوەن بڕیارەکانی رۆژهەڵاتی ناوەڕاست و دەرەوە، درکم بە بوونی خواستێک بۆ رزگاربوون لە نەهامەتییە هاوبەشەکانی رابردوومان کردووە.
لە سەرانسەری ناوچەکەمان خواست و ئیرادەیەک بۆ پێشکەوتن هەیە، درکیش بەوە کراوە، گۆڕانکاری نەک تەنیا پێویستە، بەڵکوو زەرورەتێکی حەتمیشە. گەلان چ لەسەر ئاستی تاک یانیش کۆمەڵ چاویان لە مافی خۆیانە بڕیار لە چارەنووسی خۆیان بدەن. مافی چارەی خۆنووسین پاڵنەرێکی سەرەکییە بۆ سرووشتی مرۆڤ، پێویستیمان بە دەستەبەرکردنی ژینگەیەکە کە هاووڵاتی بتوانێت تێیدا بە ئاسوودەیی بژیت.
من پێم وایە لێرەدا چوار هەنگاو بۆ ئەو پێشکەوتنە هەن، کە هەموومان هەوڵی بۆ دەدەین، ئەوانیش: سەقامگیری سیاسی، ئاسایش، پێشکەوتنی ئابووری و رووبەڕووبوونەوەی گۆڕانکارییە ژینگەییەکانە. ئەمانە پرسگەلێکی ئاڵۆزن، بەڵام چارەسەرکردنیشیان پێویستی بە رێبازێکی تایبەت بە هەر یەکێکیان هەیە.
گومانی تێدا نییە ژمارەیەک بابەتی جیۆسیاسی لە ناوچەکەمان بۆ ماوەیەکی زۆر دوور و درێژ خراونەتە ناو سەبەتەی کێشەکانەوە، بەڵام بۆچی پشتگوێیان دەخەین؟ هەبوونی بوێریی بۆ بڕیاردان لەکاتی بوونی کێشەدا هەنگاوی یەکەمە بەرەوە چارەسەرکردنی خودی کێشەکە.
ئەو قەیرانەی لە فەڵەستین دەیبینین سەبارەت بە زۆرێک لە ئێمە تا ڕادەیەک جێگەی نیگەرانییە. زیانە مرۆڤایەتییەکانی زۆر گرانبەهایە لەسەر هاووڵاتییانی سڤیل و شیاوە بۆ ئەوەی لە دەرەوەی غەززە پێشوی بەدوادا بێت. وێرای چارەسەرنەکردنی هۆکارە ریشەییەکانی ستەمکاری. ئەگەر بەر لە 80 ساڵ مامەڵە لەگەڵ مافە بنچینەییەکانی فەڵەستینییەکان بکرابایە، یاخود لە ماوەی ئەو دەیانەی بەدوایدا هاتن، ئەو کات دەرفەتی روودانی ئەو نەهامەتییانەی ئێستا دەیانبینین کەمتر دەبوو؛ بەڵام لەجیاتی ئەمە، پرسەکە پشتگوێخرا و ئاڵۆزتربوو، لە کاتێکدا خاوەن بەرژەوەندییەکان ئەو بۆشاییەیان وەک دەرفەت بۆ ئەجێندای خۆیان بەکارهێنا.
دەکرێت هەمان پێناسە بۆ گەلی کوردیش بکرێت. ئێمەش داوایەکی رەوامان هەیە بۆ بڕیاردان لە مافی چارەی خۆنووسین. دۆست و هاوپەیمانەکانمان دانیان بەو مافەدا ناوە، بەڵام لە هەمانکاتدا پێمان دەڵێن، زەرورەتە سیاسییەکان کۆسپ دەخەنە بەردەم هاوکارییەکانیان و رێگرن لە بەردەم دادپەروەی مێژووییدا.
داوامان لێدەکرێت ئەم نادەدپەروەرییە قبووڵ بکەین. لەکاتێکدا ئەو نادادپەروەرییە بووەتە خۆراکێک بۆ نایەکسانی، هەژاری، گەندەڵی و ناسەقامگیریی سیاسی. بۆ ئەوەی هاووڵاتییان و کۆمەڵگەکان و لایەنەکانی دیکەی کۆمەڵگە بەمشێوەیە دڵسۆزری خۆیان بۆیان بنوێنن. پێویستە هەست بکەن بەشێک لە دادپەروەری سرووشتییان بەدەستهێناوە. پێویستە رێگەیان پێ بدرێت بەگوێرەی مەرجە تایبەتەکانیان نەخشەی ئاییندەی خۆیان بکێشن. نابێت هیچ کەسێک لە رێزگرتن لە مافی نەتەوەکان بترسێت، یانیش وەک حاڵەتی ئێمە لە مافی گەلان بترسێت. رێزگرتن لەو مافانە سەقامگیری بەهێز دەکات و بەرەوپێشچوون بەدی دێنێت.
لەسەر ئاستی ئەمنی، پێویستیمان بە هەوڵی زیاترە بۆ چارەسەرکردنی ئاسایشی گشتیمان. هاوکاریی هەرێمایەتیمان بۆ شکستپێهێنانی داعش نموونەیەکە بۆ ئەوەی سوودی لێ وەرگرین کە چۆن ئامانجەکانمان بەدەستدەهێنین و چۆن خاوەن عەقڵەکان دەتوانن شانبەشانی یەکتر بوەستن.
لەگەڵ زیاتربوونی گرژییەکان لە غەززە، عێراق، سووریا و دەریای سوور، هەوڵەکان بوونەتە پێویستییەکی حەتمی تاکو پلانێکی نوێ بۆ پاراستنی بەرژەوەندییە نیشتمانی و هەرێمایەتییەکان و جیهانی دابنرێت.
پێویستە رووبەڕووی ئەوانە ببینەوە بە هەڕەشەکردن لە دراوسێکانیان و لەپێناو بەرژەوەندییەکانیان هەوڵی جەنگ دەدەن. دەبێت بە بەرپرسیار بناسێنرێن. نابێت کۆمەڵگەی نێودەوڵەتی بەرامبەر سەرچاوەی هەڕەشەکان نەرمی بنوێنێت، تەنانەت ئەگەر ئەو هەڕەشانە لەگەڵ بەرژەوەندی تایبەتیشدا دژیەک بن.
لەسەر ئاستی هەرێمیش بەهۆی هەڵوێستەکانمان باجێکی زۆر گران دەدەین. ئێستا ناوچەکە رووبەڕووی جۆرێکی جیاوازی قەیران بووەتەوە. دەبێت هەموو پێکەوە کار بۆ پاراستنی ئاسایش و سەقامگیری هەرێمی بکەین. ئێمە بەبێ پاساو کراوینەتە ئامانج. دەبێت ئەم شەڕانگێزییە راگیرێت. وەک ئەوەی پێشتر وتوومە. لێرە و لە پایتەختەکانی دیکەش، کوردستان هەرگیز نەبووەتە هەڕەشە بۆ سەر هیچ کەسێک. ئێمە فاکتەری ئاشتی و سەقامگیرین.
ئێمە دەمانەوێت رەفتاری هەرێمایەتی لەسەر بنەمای رێز و بەرژەوەندی هاوبەش بێت. ئێمە پێشبینی پاڵپشتی دەکەین و پێویستمان بە کاری هاوبەشە بۆ رووبەڕووبوونەوەی هەڕەشە ئەمنییە مەترسیدارەکان کە دەکریت هەموو ئەوانە لەناو ببات کە بەدەستمان هێناوە.
با ئه‌مه ساتێكی مێژوویی بێت، سه‌ركرده‌كان تێیدا بتوانن له رێگه‌یه‌وه له هه‌موو شوێنێك سنوورێكی بۆ دابنێن. ئێمه پێویستمان به چاره‌سه‌ری هه‌میشه‌ییه بۆ كێشه ئاشكراكان.
له‌سه‌رده‌می شەڕی داعش شانبه‌شانی هاوپه‌یمانه‌كانمان وه‌ستاینه‌وه. ئه‌وكات باشترین كارمان به‌یه‌كه‌وه ئه‌نجامدا، ئه‌گه‌ر ئه‌وه‌مان به‌ده‌ستنه‌هێنابا، ئێستا ناوچه‌كه به‌ته‌واوی ده‌بووه شوێنێكی جیاواز، ناوچه‌یه‌كی پڕ ده‌بوو له تیرۆریستانی بیانی ئه‌وانه‌ی كه ده‌یانویست شوێنپێی خۆیان له رۆژهه‌ڵاتی ناوه‌ڕاست بكه‌نه‌وه، بۆ ئه‌وه‌ی هه‌رساتێك بیانویستبا پشێویمان بۆ دروست بكه‌ن.
به‌ڵام ئێمه سه‌ركه‌وتین، تێكۆشانی بیست ساڵی رابردوو و به‌رخۆدانی چه‌ندین ده‌یه‌ی كورد بوونه رێگه‌خۆشكه‌ر بۆ ئه‌و سه‌ركه‌وتنه، ئێمه وه‌ك گه‌لێك مافی ئه‌وه‌مان هه‌یه خاوه‌ن سه‌روه‌ری و به‌شێكی دانه‌بڕاو بین له رۆژهه‌ڵاتی ناوه‌ڕاست.
دامەزراندنی ئابوورییمان لەسەر بناغەیەکی تۆکمە، بناغەی بنەڕەتی ئەو ده‌ستكه‌وتانه بوو کە لە کوردستان بەدەستمان هێنا، گەشەسەندنی ئابوورییش لە ئاستێکی فراواندا بووه بنه‌مایه‌كی زیندوو بۆ گه‌شه‌كردن و سه‌قامگیری هه‌رێمایه‌تی.
سەرکردەکان پێویستە سەرنجیان لەسەر خۆشگوزەرانی خەڵک بێت و بەردەوام بن لە وەبەرهێنان لە سەرچاوە مرۆییەکان.. پراکتیزەکردنی حوکمڕانی باش زۆر گرنگە بۆ پێشخستنی کۆمەڵگا و کولتوورە سیاسییەکانمان، هاووڵاتیانیش مافی خۆیانە چاوەڕێی ئەوەمان لێ بکەن كه گه‌شه‌پێدان و به‌ره‌وپێشچوون ده‌رفه‌تی كار دروست ده‌كه‌ن و خۆراكێكیشن بۆ هیوا و ئامانج. ئه‌گه‌ر توانیمان ژینگه‌یه‌كی ئابووری و سیاسی بۆ كه‌مكردنه‌وه‌ی رێژه‌ی هه‌ژاری و گه‌نده‌ڵی بخوڵقێنین، ئه‌وا به‌مه ده‌توانین ده‌رفه‌تی بڵاوبوونه‌وه‌ی توندڕه‌ویش به‌رته‌سك بكه‌ینه‌وه و پایه‌كانی سه‌قامگیری سیاسی و ئه‌منیش به‌ره‌وپێش ببه‌ین.
ده‌توانم بڵێم لێره‌دا خواستێكی به كۆمه‌ڵ بۆ رووبه‌ڕووبوونه‌وه‌ی یه‌كێك له گه‌وره‌ترین ئاڵنگارییه‌كان كه رووبه‌ڕوومان ده‌بێته‌وه، هه‌یه، ئه‌ویش گۆڕانكارییه ژینگه‌ییه‌كانه، ئه‌مه‌ش له‌ڕێگه‌ی په‌یڕه‌وكردنی رێبازێكی نوێ و جیاوازه‌وه ده‌بێت. ئه‌و سه‌ركه‌وتنه‌ی وڵاتی ئیماراتی عه‌ره‌بی یه‌كگرتوو له میوانداریكردنی لوتكه‌ی كوب28 له ساڵی رابردوو به‌ده‌ستیهێنا، بووه هۆی پێدانی به‌ڵێنێك بۆ رووبه‌ڕووبوونه‌وه‌ی قه‌تیسبوونی گه‌رمی جیهانی، به‌ر له‌وه‌ی وێرانكارییه‌‌كه‌ی بۆ هه‌میشه باڵی به‌سه‌ر هه‌ساره‌كه‌ماندا بكێشێت.
ئەو ئاڵنگارییەی ئه‌مڕۆ لەبەردەمماندایه پێویستی بە بڕیاری بوێرانەیە بۆ هەمەجۆرکردنی سەرچاوەکانی وزە و وەبەرهێنان لە وزەی نوێبووەوە. ده‌وڵه‌تی ئیمارات پێشەنگێکی جیهانییە لە به‌كارهێنانی تەکنەلۆژیای نوێدا. دوبەی و هەولێر هەردووکیان لە ناوەندی هەسارەیەکی گەرمبوودان، ئێمه بە تەواوی ئاگاداری مەترسییەکانی پشتگوێخستنی راستییەکی کارەساتبارین.
زۆرێک لەو پابه‌ندییانه‌ی تاوەکو ئێستا نراون، دژی بەرژەوەندییە ئابوورییە کورتخایەنەکانن. ئەو پابەندیی و بەڵێنانەی دراون بۆ پاراستنی نەوەکانی داهاتوو بوون. گومان له‌وه‌دانییه گواستنەوە و گەیشتن بە سەرچاوەی وزەی خاوێن لەوانەیە لە ماوەیەکی کورتدا تێچووی زیاتر بێت. بەڵام پاشەکەوتی درێژخایەنی بۆ هەموومان بێ هاوتایە. ئێمە له‌م رووه‌وه پێویستیمان به بوێریی، راستگۆیی و دانایی هه‌یه بۆ ئەوەی بڕیارێکی وه‌ها قورس بدەین. ئەگەر لە ئەنجامدانی ئەو بڕیاره شکست بهێنین، ئه‌وا ئه‌م بەشەی جیهان دەبێتە کوورەیەک لە ژیانمان و به‌هۆیه‌وه به‌شێكی فراوانی زه‌وی بۆ ژیان شیاو نابن، سەرچاوەکانی ئاو وشک دەبن و ئاسایشی خۆراک رووبەڕووی ئاڵنگارییەکی گەورە دەبێتەوە. لەوانەیە بە بیابانبوون، کۆچکردنی بەکۆمەڵ و داڕمانی ئابووری بەدوای خۆیدا بهێنێت.
دواتر کۆچی ناوخۆیی، کۆچی نێودەوڵەتی و گۆڕانی دیمۆگرافی دەبینین. کێبڕکێ له‌سه‌ر سەرچاوە بچووكه‌كان، گه‌لان رووبه‌ڕووی ناكۆكی ده‌كاته‌وه، ئەمەش واده‌كات کێشەیەکی نێودەوڵەتی فرە رەهەند دروست بێت.
هەموو وڵاتێک دەبێت مامەڵە لەگەڵ ئه‌و کێشە ئابووری، سیاسی، کلتووری و ئەمنیانه‌دا بکات كه دەبنە هۆی کۆچی بەکۆمەڵ.. ئێستا سەرکردایەتی بۆ مەبەست و ئامانجێکی دیاریکراو لە هەموو کاتێک پێویستترە. ئێمە ئێستا لەنێوان بڕیاربەدەستانی جیهان و نەوەکانی داهاتوودا دەبێت سەرکردە باوەڕپێکراوەکان خەڵات بکەین و زیاتر هانیان بدەین. پێویستە بە روونی ئەوانەی لەگەڵ پێشکەوتن و مۆدێرنییەتدان، جیایان بکەینەوە لەوانەی دەیانەوێت بمانوەستێنن و بمانگەڕێننەوە دواوه.
خانمان و بەڕێزان....
ئێمە دەتوانین ویستەکانمان کۆبکەینەوە بۆ رووبەڕووبوونەوەی ئەو کێشانەی ده‌بنه به‌ربه‌ست له‌به‌رده‌مماندا. هەمیشە ئاسان نییە وەک سەرکردەکان سەیری دواڕۆژ بکەین. بەڵام به‌رپرسیارێتیمان ئه‌وه‌یه دەبێت بیکەین. ئێمە قەرزاری ئەوانەین كه متمانه‌یان پێداوین.
زۆر سوپاسی هەمووتان دەکەم کە ئەمڕۆ لێرە بوون، هیوادارم ئەم کۆنفرانسە ببێتە سەکۆیەک بۆ بیرۆکە گەورەکان و نموونە راستەقینەکانی سەرکردایەتیكردن.
زۆر سوپاس