جاران، جارانی ئێمە، نیوەی تەمەنمان بە دیار تەلەفزیۆنی رەش و سپی بەسەر برد، نیوەکەی دیکە کە رەنگ رژایە نێو تەلەفزیۆنەوە، جەنگ و مەرگ و لاشەکانمان بە رەنگاورەنگ دەدی، سەرباری ئەوەش، میدیا بە هەموو بەشەکانییەوە ببونە ئامرازە گرنگەکانی پەخشکردنی هەموو جۆرە چەمکەکانی تۆتالیتارییەت بە پاساوی بەرگریکردن لە ئاسایشی نەتەوە و پاراستنی دەستکەوتەکانی وڵاتێک کە بە فوویەک دادەڕما ئەگەر پشتیوانی سەربازی و تەکنەلۆجی و ئازووقە و خۆراک و وزە و نەوت و پارەی رۆژئاوا و وڵاتانی عەرەبی نەبوایە، هەروەها، ئەگەر، لە بنەمادا، ململانێی ئایدۆلۆژیای بەرێوەبەردنی بەرژەوەندییە سیاسی و ئابوورییەکانی زلهێزەکانی دونیا لە ئارادا نەبوایە.
ئەوکات، ئەوسا، جاران، تەلەفزیۆنێکی مارکە "القيثارة" ببوە پۆلیسی هەموو ماڵەکان، مینبەری پەرشکردنی ژەهرێکی مێژوویی بوو، لە لایەکەوە ئەرکی بە جەهلکردنی کۆمەڵگە پێسپێدراو بوو، لە لایەکی دیکەوە فەرمانپێکردن بەوەی کە هەر فەرمانێک لە سەرەوە شۆردەبێتەوە، لە خوارەوە دەبێت وەک خۆی بێ بیرکردنەوە جێبەجێ بکرێت، بە مانایەکی دیکە، جاران، ئەوە توێژی سیاسی دەستەڵاتدار بوو کە تەنها ئەوان مافی بیرکردنەوەیان لە بازنەیەکەی داخراودا هەبوو. هەر بۆیە، جاران، تەمەنێکمان لە تاریکی سیاسیدا بەسەر برد، لەبەر نەبوونی میدیایەک کە نەوەک هەر بڕوای بە زانیاری دروست نەبوو، بەڵکو بە تاوانی قەومی لە قەڵەم دەدرا ئەگەر هەوڵ بدرێت بیرکردنەوەی دروست لای هاوڵاتی بخوڵقێنرێت و هاوڵاتی بە توانا بێت بەوەی کە رەخنەی گرت هاوار ناکات، کە ئیدانەی کرد، توانای خۆرێکخستنەوە و دارشتنی مانفێست و خوڵقاندنی کۆدەنگی سیاسی دروست لەسەر بنەمای دروست هەبێت، بە کورتی، مێژووی هاوچەرخی میدیای ئەم وڵاتە، لەم "جاران"ەوە دەست پێدەکات.
ئەو چەند وشەی سەرەوە، وەک دەستپێک، ناچار بووین ئاماژەی پێ بدەین.
لەو تەلەفزیۆنە بێکەس و هەژار و بێ دەرامەتییە مەعریفییەوە، لە پڕ، لە چاوتروکانێکدا، خۆمان لە خەونی گوندێکی گەردوونیدا بینییەوە، بێ چەک و پاشخانی مەعریفە، بێ ئەوەی بڕیاری ئێمە بێت، چووینە نێو تۆرێکی پڕ وەهمی گەردوونییەوە، دڵشاد بووین کە ئەمجارە، ئەو مافەی لە مێژوودا لێیان زەوت کردین دەماندەنەوە، ئەمجارە، ئەوان وەک جاران نابن، رەحم دەکەن، بەداخەوە ئێستاشی لەگەڵ بێت، لە پاش واڵاکردنی بانیژەکان و دەرگا ئاسنیینەکان و داڕمانی دەهۆڵی میدیای ستەمکار، ئێمە هەر بەئاگا نەهاتوینەتەوە، لە کاتێکدا ئەوان دەستبەرداری خەونەکە بوون و ئێمەیان لە وێستگەیەکی دیکە بەجێهێشت. ئێمە، هێشتا خۆمان بەو جیۆپۆلتیکەوە دەپارێزین کە یەزدانی مەزن پێی پەخشیوین و تێگەیشتنێکی سیاسی باو هەیە کە هەموو ناوچەکە ئەوان دایدەرێژنەوە، ئەمە تا رادەیەک راستە، بەڵام، مانەوەی بێ ئیرادەی سیاسی، سەقامگیری سیاسی ناوچەکە ئاڵۆز دەکات، لانی کەم با بەشداربین لە خوڵقاندنی تێگەیشتنێکی هاوبەش بۆ ئیدارەدانی ناوچەکە بە گشتی.
بەهەرحاڵ، با بێینەوە سەر بابەتەکە، ئەمجارە، نەوەک جاران، خەتای خۆمانە، پڕ بە ناوەرۆکی ئەو وشەیە، ئێمە هەموو ئامراز و شتەکانمان و بەسەقەتی بەکار دەهێنین، لە نێویاندا میدیا و فەیسبووک و ئامرازەکانی دیکەی سۆشیال میدیا، تەنانەت ئادای سیاسییەمان، نەوەک ستراتیژیەت ناخوڵقێنێت، بەڵکو زیانی پێدەبەخشێت، تەنانەت تەکتیکی سیاسیش پیادە ناکەین، بەڵکو پینە و پەرۆی دەکەین. لەم نێوەندەدا. تارمایی ئەم کارانە لە فەیسبووکدا بە ئاسانی درکیان پێدەکرێت. ئەوەی جێی سەرنچ و تێڕامانە ناوەرۆکە سیاسییەکان بە گشتی هەتیوون، بێ خاوەنن، لە بەرپرسیاریەتی یاسایی و سیاسییەوە بڵاو نابنەوە، ناوەرۆکەکان لە فەیسبوک بەتایبەتی دەبنە تارمایی ناوەرۆکی سیاسی.
بێگومان، لە دۆخی وەک ئەمەدا، پێکدادانی شارستانی بەئاسانی روودەدات، ئێمە لە مێژوو و میراتێکی بەرگری دەڕوانینە دونیا، بۆ ئێمە ئەوە پێوەرە، ئەوە ناسنامە و پانتایی بیکردنەوەیە، لای ئێمە شەرعیەتی میدیا وەک ئامرازی بیناکردنی دیموکراسی لەوەوە سەرچاوە دەگرێت، لە رەمزەکانمانەوە، لە هەڵوێستیانەوە دیدمان بۆ دونیا دروست دەکرد، نەوەک لە بەرهەمهێنانی ناوەرۆکی سیاسی میدییا خۆیەوە کە دەبێت چۆن بێت. ئێمە خۆرسکانە دەمانەوێت میدیا ئەو مافەمان بۆ بەرجەستە بکات. لە ناکاویش رەمزەکانمان لە ماناکانیان بەتاڵ بوونەوە و شۆکێک بۆ دابران لەگەڵ مێژوو دروست بوو کە پێبەپێی ئەوە، متمانەی سیاسی هاوێشتە وێستگەیەکی سیاسی نادیاری ئاییندەوە.
ئێستای پەیوەندی نێوان پارتی سیاسی و میدیا، جۆرێکی دیکەیە لە مۆنۆپۆلکردنی میدیا بە گشتی و سۆشیال میدیا بۆ ناوەرۆکێكی سیاسی تایبەت کە پارتە سیاسییەکە پێشوەخت بڕیاری داوە ببێتە ناوەرۆکی سیاسی فەرمی میدیایەکەی بەکار دێت. رەنگە پارتی سیاسی بە مافی خۆی بزانێت کە گوزارشت لە ناوەرۆکی بەرنامەی سیاسی خۆی بکات، بەڵام بەداخەوە ئەو راستییە فەرامۆش دەکات کە رەنگدانەوەی میدیاکەی لە بەرژوەندی گشتی رەوایەتی زیاتر بە بەرنامەی سیاسی خۆی دەگەیەنێت. مانەوەی پارتی سیاسی و میدیاکەی، بەستراوە بەو راستییەوە کە گوزارشت لە ئەرکی گشتی میدیا بکات، نەوەک میدیا بۆ مانەوەی پارتی سیاسی بەکار بێت. لێرە، جارێ باس لە دروستی ناوەرۆکەکە نییە، باس لەوەیە ئایا ئێمە دیدمان بۆ بەکارهێنانی میدیا بە بەراورد بە دۆخی رابردوو گۆراوە؟ وەڵامی ئەم پرسیارە یارمەتیمان دەدا بۆ ئەوەی باشتر لە خۆمان تێبگەیین و باشتر ئامرازەکان وەک خۆیان بۆ مەبەستی بابەتی خۆیان بەکار بهێنین، بەوەش کرۆکی ئەرکە سەرەکییەکە ناشێوێنین، وەک ئەوەی لە ئێستادا روودەدات.
بۆ نمونە، هێشتا بەکارهێنانی سۆشیال میدیا وەک ئامرازێکی پەیوەندی و کۆمیونیکەیشنی سیاسی دوو لایەنە نییە، ئەمە بەشێوەیەکی گشتی، بێگومان وەک تارمایی هەندێ ئامرازی دیکەی سۆشیال میدیا هەن کە ناراستەوخۆ پەیام دەنێرن و پەیامە فەرمییەکەی پارتە سیاسییەکە بە شێوازێکی نزمتر بە هاوڵاتی دەفرۆشن لە بەرئەوەی لە میدیای رەسمیدا، ناتوانن ئەو بەرپرسیارەتە بخەنە ئەستۆی خۆیان.
راستە، فەیس بووک کاریگەر بووە لە دەرخستنی ئەکتەرە سەرەکییەکانی نێو کایەی سیاسی، بە ئەرێنی و نەرێنی، بەڵام سەرکەتووە نەبووە، لانی کەم تا ئێستا، لە هێنانە کایەی خیتابی سیاسی فراوان بۆ داکۆکیکردن لە بەرژەوەندی گشتی کۆمەڵگە، یان پرۆژە و بەرنامەی گشتگیری کۆمەڵگە، یان لە خڕکردنەوەی گروپە سیاسییەکان لە بەرنامەیەکی گشتیدا. رەنگە لە ئاییندەدا ئەم کەلێنە پڕبکرێتەوە. لەهەمان کاتدا، ئەوەی کە پێویستە لە ئاییندەدا بیبینین ئەوەیە کە گۆرانکارییەکی گەورە بەسەر ناوەرۆکی پەیامەکاندا بێت، ئەو کاتەی کە ناوەرۆکی میدیای پارتی سیاسی ناناسرێتەوە و نازانرێت هی چ پارتێکی سیاسییە، ئەو کات هاوڵاتی دەستبەجێ دەزانێت کە تەرکیزی ئەو میدیایە بەرژوەندی گشتییە و خۆی لە بازنەی بەرژوەندی پارتی سیاسی تێپەراندوە. ئەمە سەرەتایی گەڕانەوەی متمانەی سیاسییە لە رێگەی پێداچوونەوە بە شێوازەکانی بەکارهێنانی سۆشیال میدیا.
بەداخەوە، ئەوەی روودەدات، بەرجەستەکردنی ئەو کەلتوورە سیاسییە باوەیە کە لە ژیانی سیاسیماندا روودەدات، نەوەک هەوڵێکی سەرتا بێت بۆ هێنانەکایەی بەکارهێنانێکی نوێی زمان و خیتاب و دیدێکی دیکەی سیاسیی بۆ میدیا بە گشتی. ئەوەی روودەدات، ئەوەندەی مۆنۆپۆلکردنی کەلتووری باوە، ئەوەندە مەبەست هێنانەکایەی گۆرانکاری نییە لە کەلتووری سیاسیدا، پانتایی فەیسبووک بۆ دەرخستنی ئەوەیە کە روودەدات، نەوەک پەیامێک بێت، لانی کەم، لە پاش رووداو و کارەسات هەڵوێستەیەک بکات بۆ دووبارەنەبوونەوە و فێربوون و عیبرەت وەرگرتن.
هاوشان بەمە، بەداخەوە، هەندێک لە پارتە سیاسییەکان قورسایی فەیسبووک وەک کۆمیونیکەیشنی سیاسی بەکەم دەزانن لە پرۆسەی سیاسیدا، راستە فەیسبووک وەک وتمان کاریگەری لەسەر رای گشتی کەسەکان دەگۆرێت، نەوەک سەرتاپا کۆمەڵگە بەڵام پەیام وەک ئەوەی ئاگر لە خەرمان بدەیت، کڵپەکەی لە چاونوقانێکدا دونیا رەش هەڵدەگەرێنێت، هەروەها راستە، هەندێ جار گوزارشت لە رای هەموو گۆمەڵگە ناگات بەڵام شێوازی بیرکردنەوەی کۆمەڵگەت لە هەموو ئاستەکاندا دەردەخات کە کەسانی پسپۆر دەخوازێت تاوەکو ئەرێنیانە بیکەنە پرۆگرام و پرۆژە.
خاڵێکی دیکەی گرنگ هەیە، راستە لە ئێستادا پارتە سیاسییەکان جۆرێک لە راپرسی بۆ پارتەکەی خۆیان دەکەن، بۆ ئەوەی سەنگی خۆیان بزانن، بەڵام دڵنیانین ئیرادە هەیە بۆ ئەوەی کاری راستەقینە لەسەر ئەنجامی راپرسیەکان بکەن. راپرسی تەنیا ئاوێنەیەک نییە خۆتی تیا ببینیەوە، بەڵکو پێویستی بە هەنگاوی عەمەلی هەیە بۆ چارەسەر و پڕکردنەوەی کەلێنەکان. بێگومان ئاستی راپرسییەکان جیاوازن پێبەپێی تێچوونی هەریەکەیان، بەڵام ئاگادارنین کە لایەنێکی بێلایەن یاخود فەرمانگەیەکی حکومی وەک فەرمانگەی ئامار ئەم کارەی ئەنجام دابێت بۆ ئەوەی یارمەتی دارشتنی سیاسەتی ناوخۆ و هەڵسەنگاندنی کارەکان ئەنجام درابێت.
پوختەی قسە: دەکرێت و باشترە، ئەو بودجە گەورەیەی لە لایەن پارتی سیاسییەوە لە سۆشیال میدیا خەرج دەکرێت، وەک کۆمینیکەیشنی سیاسی بۆ پتەوکردن و گەرانەوەی متمانەی سیاسی لەگەڵ کۆمەڵگە بەکاربهێنرێت. ئەم پردە لە نێوان پارتی سیاسی و کۆمەڵگە پێویستی بە تێگەیشتنی سیاسی نوێ هەیە، پێویستی بە پێداچونەوە و هەڵسەنگاندن هەیە بە تایبەتی کە بەرەو هەڵبژاردنی نیشتمانی دەڕۆین. ناوەرۆکی پەیامی سیاسی پێویستە لە ئاست ئالەنگارییە نیشتمانییەکاندا بێت و خۆی نزم نەنوێنێت.