كایەی سیاسی بە هەبوونی ململانێ و كێبەركێ كردنەوە دەناسرێتەوە لە نیوان ڕكابەرەسیاسیەكاندا، ناتوانین وێنای هیچ پرۆسەیەكی سیاسی كارا بكەین بەبێ هەبوونی ململانێ وكێبەركێ، بۆیە بەردەوامی ئەم ڕكابەریە خۆی زەمانەتی پرۆسەی دیموكراسی و گەشەكردنیەتی، بەڵام ئەم یاریە پێویستی بە كەڤەر وچەترێك هەیە بیپارێزێ و پێویستی بە چەند ڕێسایەكیش هەیە كە كارەكتەرەكان پێوەی پابەندبن، بۆ ئەوەی هەم یاریەكە بەردەوام بێت و هەمیش هەموان دەفەرتی تاقیكردنەوە و خستنەڕوی خۆیانیان هەبێت.

بەنیسبەت هەرێمی كوردستانەوە كێبەركێی سیاسی یەكێكە سیماكانی پرۆسە سیاسیەكەی و نزیكەی دوو دەیە ونیویشە سیمای هێمنی بە پرۆسەكەوە چەسپیوە و پارت و قەوارە سیاسیەكانی ناوپرۆسەكە وەك ڕێسایەكی نەگۆڕ دوركەوتنەوە لە توندوتیژی و دەستاودەستكردنی ئاشتیانەی دەسەڵاتیان قبوڵكردووە، بۆیە لەماوەی دوو دەیە و نیوی ڕابوردوا ڕكابەرە سیاسیە مەدەنیەكان لە هەرێمی كوردستان بە ئاشكرا دەستبەرداری توندوتیژی بوون وەك هۆكارێك بۆ خۆسەپاندن و سڕینەوەی بەرانبەرەكانیان، لەبری ئەوە پەنایان بۆ ڕێگای مەدەنی بردووە و وەك ئەلتەرناتیڤ پەرەیان بەڕێوشوێنە مەدەنیەكان داوە بۆ مامەڵەكردن لەگەڵ ڕكابەر و نەیارە سیاسیەكانی خۆیاندا، وەك هەڵبژاردنی گشتی و كۆنگرە وكۆنفرانسی ناوخۆیی حیزبەكان، وە پەنابردن بۆ دادگا و دامەزراوە دادوەریەكان و سكاڵاكردن وتانەدانی یاسایی ودواجاریش ڕازی بوون بەو بڕیارانەی لە دەزگا دادوەریەكانەوە دەردەچن.

ئەم پێشڤەچوونانەی سەرەوە نیشانەی گەشەكردنی ئاگایی سیاسی كارەكتەرە سیاسیەكانە و ڕەنگدانەوەی لەسەر ناوبانگی  هەرێم و خودی حیزبەكانیش هەبووە لە ناوەندە هەرێمی نێودەوڵەتیەكاندا، بۆیە لەئان و ساتی  كەوتنە مەترسی هەرێمی كوردستان و هاتنی داعش دا كۆمەڵگەی نێودەوڵەتی وەك پێگەیەكی گرنگی دیموكراسی تەماشای هەرێمی كوردستانیان كرد و پشتیوانیەكی بێ وێنە لەهەرێم و قەوارە سیاسیەكەی و سەركردایەتیەكەیشی كرا.

ئەمە لەڕویەكی تریشەوە وایكرد بیركردنەوە لەململانێی چەكداری و ئەمنی وەك عەیبەیەكی گەورە تەماشا بكرێت و بكەرەكانی وەك خەڵكی بێزراو بێنە بەرچاو، هەربۆیە متمانەیەكی تا ڕادەیەكی زۆریش بە دامودەزگا ئەمنیەكانی كوردستان لەناوخۆ و دەرەوە دروست بووە و ئاشتی و سەقامگیری هەرێم لە گشت قۆناغەكاندا ئەو شانازیە بووە هەموان دانیان پیاناوە، هەر بۆیە گەڕانەوە و پاشەكشە كردن لەم پرنسیپانە و گەڕانەوە بۆ تەسفیەكردنی جەستەیی نەیاران و ڕكابەرانی سیاسی لەلایەن هەر هێزێكی سیاسی كوردستانەوە خۆی و پاشخانی فیكری دەخاتە ژێر پرسیار وسەرمایەی مەعنەوی كورستانیش دەخاتە مەترسیەوە، چونكە بەم كارە توندوتیژی جێگەی كێبەركێ دەگرێتەوە، ئەو دەزگایانەی كە سیفەتی فەرمیان هەیە و دەخرێنە خزمەتی ئەجێندایەكی شەخسیەوە زیانی گەورەیان بەردەكەوێت و سەرمایەی مەعنەویان توشی داڕمان دەبێت، بەمەش نە توانرا دامەزراوەكە بكرێتە نیشتمانی و نەتوانرا بەرەو ئەوخاڵەیش ببرێت، بەڵكو بەپێچەوانەوە لەبری خۆشەویستن ڕقی بۆ دروست دەكرێت، بەتایبەتی كە كارەكە بەو ئاراستەیە بێت ئارامی بەدەستهاتووی چەندین ساڵەی دوو دەیە و نیوی ڕابوردوو بكرێتە قوربانی و كوشتن وتۆقاندن جێی گفتوگۆ و یەكتر قبوڵكردن بگرێتەوە.

لێرەوە دەگەینە ئەو ڕاستیەی كە چەندە بەدەستهێنانی ئەو دۆخە ئاسایش و ئارام و سەقامگیرەی كوردستان گرنگ و پڕ زەحمەت بوو، پاراستن و هێشتنەوەیشی زۆر لەوە پڕبایەخ و گرنگترە، بەتایبەتی پایتەختی كوردستان كە مەیدانی چالاكی دیبلۆماسی فرە ڕەهەندی جیهانە وجیهان لەوێوە دەڕوانێتە تەواوی هەرێمی كوردستان و پرۆسە سیاسیەكەی، هەربۆیە حكومەتی هەرێم و هێزە سیاسیەكانی ناوپرۆسەی سیاسی ئەركی هەرە لەپێشینەیانە ئەم دەستكەوتە بپارێزن و پەرەی پی بدەن، لەبەرانبەر مەترسیەكانیشدا دەستەوەستان نەبن، هێزە سیاسیەكانیش بێجگە لە میكانیزمە یاسایی ومەدەنیەكان هیچ ڕێگایەك بۆ مامەڵە كردن لەگەڵ ڕكابەرەكانیان نەگرنەبەر.

چونكە پاراستنی سەقامگیری ئەمنی نیشتمان و ڕاگرتنی شكۆی دەزگا ئەمنیەكانی وڵات گەرەنتی سەرەكی و بنەڕەتیە بۆ بەردەوامی ململانێی سیاسی مەدەنیانە و گەشەكردنی سیستەمی سیاسی ونەمانی كەموڕیەكان، بەپێچەوانەوە كەلێن دروستكردن لە سەقامگیری ئەمنی كاریگەری خراپ و نێگەتیڤی لەسەر پرۆسەی سیاسی و گەشەكردنی مەدەنیانەی ململانێی سیاسی دەبێت.