هەرێم نیوز
پاش ئەوەی ترەمپ پێناسی گومرگی بەسەر وڵاتاندا سەپاند، لە نێویشیاندا چین، ناڕەزایەتی جیهانی زۆری لێکەوتەوە. چین بێ هەڵوێست نەوەستا و وەک کاردانەوەیەک بەڕێژەی 34 لەسەد باجی خستە کاڵا ئەمریکییەکان. ئەمەش ئەمریکای نیگەران کردووە و ترەمپ دەڵێت باجی 50 لەسەد دەخاتە سەر کاڵای چین. هەروەها چین لە ڕاگەیاندراوێکدا دەڵێت"ٚلە بەرامبەر "باجوەرگرتنی ئەمریکا" پاشەکشە ناکەن. هەڕەشەی ئەمریکا بۆ زیادکردنی زیاتری باج، هەڵەیە و جارێکی دیکە سروشتی ڕەشبگیریی ئەمریکا ئاشکرا دەکات".
وەزارەتی دەرەوەی چین ڕایگەیاندووە، لەم دواییانەدا ئەمریکا بە بیانووی جۆراوجۆر باجی بەسەر هەموو هاوبەشە بازرگانییەکانیدا سەپاندووە بە چینیشەوە. ئەمەش بە توندی پێشێلکردنی ماف و بەرژەوەندییە ڕەواکانی هەموو وڵاتان و پێشێلکردنی توندی ڕێساکانی ڕێکخراوی بازرگانی جیهانییه (WTO) و بە توندی تێکدانی سیستەمی بازرگانی فرەلایەنە لەسەر بنەمای ڕێساکان و بە توندی سیسته‌می ئابووری جیهانی تێکدەدات. حکومەتی چین بە توندی ئیدانەی ئەم هەنگاوە دەکات و دژایەتی دەکات.
چین و ئەمریکا دوو گەورەترین ئابووری جیهانن و هێشتا لە ڕووی ئابوورییەوە تا ڕادەیەکی زۆر وابەستەی بازرگانی هاوبەشن.
چین وەک دووهەمین گەورەترین ئابوری جیهان، لە کاردانەوە بە 54% گومرگی لەسەر کاڵا ئەمریکییەکان ڕاگەیاند، کە 34 باجی لەسەر کاڵای ئەمریکی دادەنێت.
پەکین ڕایگەیاندووە کە تۆڵەی خۆیان دەکەنەوە و هۆشداریشی داوە کە ئەو ڕێوشوێنانە زیان بە کۆمپانیا ئەمریکییەکان دەگەیەنن کە هەوڵی فرۆشتنی کاڵا لە بازاڕی چین دەدەن.
چین باوەڕی وایە، کە ئەمریکا بە گرتنەبەری ئەم جۆرە کارە، یاسا بنەڕەتییەکانی ئابووری و بنەماکانی بازاڕ سەرپێچی دەکات، ئەو دەرئەنجامە هاوسەنگانە پشتگوێ دەخات کە لە ڕێگەی دانوستانەکانی بازرگانی فرەلایەنەوە بەدەست هاتوون، ئەو ڕاستییە پشتگوێ دەخات کە ئەمریکا لە مێژە سوودێکی بەرچاوی لە بازرگانی نێودەوڵەتی وەرگرتووە و باجەکان به‌كارده‌هێنێت بۆ ئەوەی زۆرترین فشار بخاته سه‌ر وڵاتان بۆ بەرژەوەندییە خۆپەرستەکانی خۆی. ئەمە بریتییه له کردەوەیەکی تاکلایەنە و پارێزگاریکردن و چەوساندنەوەی ئابوورییە.
وەزارەتی دەرەوەی چین ڕایگەیاندووە، ئەمریکا لە ژێر پەردەی "بەرامبەرایەتی" و "دادپەروەری"دا، یارییەکی کۆی سفر دەکات بۆ گەیشتن بە جەوهەری "ئەمریکا یەکەم" و "ئیستسنای ئەمریکی". هەوڵدەدات گومرگەکان بقۆزێتەوە بۆ تێکدانی نەزمی ئابووری و بازرگانی نێودەوڵەتی ئێستا، بەرژەوەندییەکانی ئەمریکا بخاتە سەرووی به‌رژه‌وه‌ندی گشتی کۆمەڵگەی نێودەوڵەتی و پێشخستنی سووده هەژموونییەکانی ئەمریکا له‌سه‌ر حیسابی بەرژەوەندییە ڕەواکانی هەموو وڵاتان.
دەشڵێت، ئێمە کێشە دروست ناکەین، وە لێی ناترسین. فشار و هەڕەشەکردن ڕێگەیەکی دروست نییە بۆ مامەڵەکردن لەگەڵ چین. چین ڕێوشوێنی توندی بۆ پاراستنی سەروەری و ئاسایش و بەرژەوەندییەکانی گەشەپێدانی گرتووەتەبەر و بەردەوامیش دەبێت. پەیوەندی ئابووری نێوان چین و ئەمریکا دەبێت بۆ سوود وقازانجی هەردوولادا بێت.
ئاماژە بەوەش دەکات، وەک دووەم گەورەترین ئابووری جیهان و دووەم گەورەترین بازاڕی کەلوپەلی بەکاربەر، پابەندە بە کرانەوەی فراوانتر بەڕووی جیهاندا، بەبێ گوێدانە ئەوەی کە دۆخی نێودەوڵەتی چۆن دەگۆڕێت. ئێمە بەردەوام دەبین لە پێشخستنی كرانه‌وه‌ی ستانداردی بەرز.