سەیران بەرزنجی
پـەشـێـویـەكـانـی پـاش مـنـداڵـبـوون
postpartum Disorders
سـکـبـون و مـنـداڵـبـوون دوو قـۆنـاغـی سـروشـتـیـن لـەتـەمـەنـی مـیـیـنـەدا، لـەوانـەیـە کـەم كەس هـەبـیـت حـەز بـەم دوو قـۆنـاغـە نـەكـات، ئـەوەی لـێـرەدا مـەبـەسـتـمـانـە تـەنـهـا بـاس لـە پـەشـیـویـەكـانـی پـاش مـنـداڵـبـوون دەكـەیـن .
دەتوانـیـن ئـەو پـەشـیـوی و حـاڵـەتـانـە بـکـەیـن بـە چـوار جـوار :
1 . دڵـتـەنـگـی پـاش مـنـداڵـبـوون : ئـەم بـارە نـزیـکـەی لـە 50% -- 70% مـیـیـنـە هـەیـەتـی پـاش مـنـداڵـبـوون بـە حـاڵـەتـیـکـی نـەخۆشـی دانـانـرێـت بـەڵـکـو ئـاسـایـیـە و لـە چـەنـد ڕووژی پـاش مـنـداڵـبـوون بـەتـایـبـەتـی پـێـنـج ڕووژی یـەكـەمـی دوای مـنـداڵـبـوون دایـك هـەسـت بـە دڵـتـەنـگـی دەكـات و جـار جـار دەگـری لـەبـەرخـۆیـەوە ، خـەوێ تـێـكـدەچـێـت واتـە بـەنـارحـەت خـەوی لـێـدەكـەوێـت یـان نـاتـوانـی بـەپـیـێ پـێـویـسـت لـەخـەودا بـمـێـنـێـتـەوە ، تـرسـی ئـەوەی دەبـێـت نـەتوانـێـت کـۆرپـەکـە بـەخـێـوبـکـات ، هـەسـت بـە نـائـارامـی دەکـات .
هـۆکـاری ئـەم دڵـتـەنـگـیـە بـۆ گـۆڕان لـەئـاسـتـی ئـیـسـتـرۆجـیـن و پـرۆجـیـسـتـیـرون دەگـەڕیـتـەوە کـە پـاش مـنـداڵبـوون بـەخـێـرایـی دادەبـەزێـت .
ئـەگـەری ئـەم حـاڵـەتـە زیـاتـرە لـەوانـەی :
* یـەکـەم جـارە مـنـداڵـیـان بـبـێـت .
* پـیـشـتـر گـرفـتـیـان هـەبـووە لـەكـاتـی سـوری مـانـگـانـە کـە پـێـی دەڵـیـن نـیـشـانـەی پـیـش سـوری مـانـگـانـە .
* لاوازی پـاڵـپـشـت و خـۆگـونـجـانـدنـی کـۆمـەڵایـەتـی .
چـارەسـەر :
لـەبـەر ئـەوەی ئـەم نـەخـۆشـی نـیـە بـۆیـە پـێـوێـسـتـی بـەدەرمـان نـیـە بـەڵـکـو تـەنـهـا بـرێـك پـاڵـپـشـت کـردن و دڵـنـیـایـی کـردنـەوەی دەوێ . لـە مـاوەی دوو بـۆ سـێ رۆژدا ئـاسـایـی دەبـێـتـەوە .
ئـایـنـدەی ئـەم حـاڵـەتـە : زوربـەی زوریـان دەگـەرێـنـەوە بـاری ئـاسـایـی و هـەنـدێـکـی کـەمـیـان گـەر دڵـتـەنـگـیـەکـەی زۆر بـێـت ڕەنـگـە بـبـێـتـە حـاڵـەتـی خـەمـۆکـی پـاش مـنـداڵـبـوون .
2. خـەمـۆكـی پـاش مـنـداڵـبـوون : لـەمـاوەی شـەش هـەفـتـەی یـەکـەمی پـاش مـنـداڵـبـوون روودەدات ، ئـەگـەری سـەرهـەڵـدانـی لـە 10%– 15% دەبـێـت .
نـیـشـانـەكـانـی :
* هـەسـتـکـردن بـە دڵـتـەنـگـی و گـریـان .
* بـێـخـەوی و خـەوی نـاخـوش .
* کـەمـبـونـەوەی ئـارەزووی خـواردن .
* کـەمـبـونـەوەی تـەرکـێـز ولاوازی تـوانـای بـریـاردان.
* بـیـری سـلـبـیـانـە سـەبـارەت بـەخـۆی کـە نـاتوانـێـت بـایـەخ بـدات بـەکـورپـەکـەی .
* دڵـەڕاوکـێـی زوور سـەبـارەت بـەتـەنـدروسـتـی کـۆرپـەکـەی و گـومـان دەبـات بـەوەی کـۆرپـەکـەی نـاتـەواوی هـەیـە یـان نـەخـۆشـی هـەیـە.
* بـێـری خـۆکـووشـتـن .
* ئـەگـەری ئـەم حـاڵـەتـە زیـاتـرە لـەوکـەسـانـەی :
+ژیـانـیـان بـڕیـکـی زور تـەنـگـەژە و گـرفـتـیـان هـەیـە .
+ مـیـژووی پـەشـێـوی دەروونـیـان هـەیـە .
+ تـەمـەنـیـان کـەمـە .
+ پـەیـوەنـدی هـاوسـەریـان لاوازە.
+ پـاڵـپـشـتـی کـومـەڵایـەتـیـان لاوازە.
+ سـکـیـان بـووە بـی پـلان دانـان ، سـکـی نـەخـواسـتـراو .
+ شـێـری خـۆیـان نـادەنـە مـنـداڵ .
+ بـێـكـارن .
چـارەسـەر: بـوونـی کـەسـانـێـك لـە دەووروبـەرت پـاڵپـشـتـێـت بـكـەن ، لـێـی تـێـبـگـەن .
° خـواردنـی بـڕیـکـی زوور لـە مـاسـێ کـە دەوڵـەمـەنـدە بـە ئـۆمـیـگـا سـێ .
° نـەشـاردنـەوەی هـەسـت و خـەم و تـوڕەیـەکـان واتـە کـپ نـەکـردنـی لـەنـاخ و دەروون .
هــێـوام دەروون دروسـتـیـەکـی بـاش دەخـوازم بـۆ هـەمـوان .