کاتێک دەبینین لە لایەک دۆخی سیاسی هەرێم ڕۆژ لە دوای ڕۆژ ئاڵۆزتر و گرفتە سیاسی و ئابووری و کۆمەڵایەتییەکان قوڵتر دەبنەوە، پرسی حوکمڕانی و دەسەڵاتە گشتییەکان ڕووبەڕوی چەندین نیشانەی پرسیار دەبنەوە.
لەلایەکی تریشەوە پەیوەندییەکانی نێوان هەرێم و حکومەتی فیدراڵ هاوسەنگی لە دەست دەدات بە ئاڕاستەی هەوڵدان بۆ فراوانکردنی دەسەڵاتە فیدراڵییەکان لەسەر حسابی دەسەڵاتەکانی هەرێم و پێشێلکردنی چەندین بنەما و بڕگەی دەستوری، تا ئەو ڕادەیەی کەسی یەکەمی ئەم هەرێمە نیگەرانی دەرببڕێت، پێویستە پرسیار لە هۆکار و چارەسەری ئەو نیگەرانییانە بکەین، کە دەکرێت لەم خاڵانەی خوارەوەدا ئاماژەیان پێ بکەین:
١- جگە لە کاریگەری نەرێنی بەرژەوەندی نێودەوڵەتی و هەرێمایەتی لەسەر دابەشبوونی هەرێمی کوردستان بۆ دوو زۆنی حوکمڕانی، نەبوونی سیستەمی سیاسی دیموکراسی و شێوازی حوکمڕانی دروست لەسەر بنەمای دەرئەنجامی هەڵبژاردن و ڕێژەی دەنگ و متمانەی دەنگدەر...هتد، هەموو ئەمانە وایان کردووە هەرێمی کوردستان لاواز بێت و نەتوانێت خاوەنی یەک ناوەندی بڕیار و یەک هێزی پێشمەرگە و یەک ئاسایش و یەک گەنجینەی دارایی بێت.
٢- بازرگانی کردن بە دەنگی شەقامی ناڕازی و نەبوونی ئۆپۆزسیۆنی نیشتمانی کاریگەر و هاوکار بۆ بونیادنانی سیستەمی سیاسی دروست و حوکمڕانییەکی ڕەشید.
٣- کەمتەرخەمی و ڕۆڵی نەرێنی زۆرێک لە ڕاگەیاندنەکان.
٤- نەبوونی یەک ڕیزی نیشتمانی و ئەجندای هاوبەش بۆ داڕشتنی نەخشە ڕێگای مامەڵە کردن لەگەڵ حکومەتی فیدراڵی بە گوێرەی دەستووری هەمیشەیی عێراقی فیدراڵی ٢٠٠٥.
٥- لاوازی دەسەڵاتە گشتییەکان لە هەرێمی کوردستان، بەتایبەتی ناکارایی دەسەڵاتی یاسادانان (پەرلەمانی کوردستان) و کەمتەرخەمی لە پەیڕەو کردنی پسپۆڕیەتییەکانی لە ڕووی (یاسادانان، چاودێری کردنی حکومەت، پەسەند کردنی بودجە).
بەداخەوە کە تەماشای ئاستی ڕێژەیەکی زۆر لە پەرلەمانتاران دەکەین وەڵامی ئەو پرسیارەمان دەست دەکەوێت بۆ پەرلەمانی کوردستان ئەو شکۆیەی نییە.
٦- دانانی کەسانی نەشیاو لە پێگە و بەرپرسیاریەتییەکاندا لە هەرێمی کوردستان، کە بە ڕوونی ڕەنگی داوەتەوە لەسەر لەدەستدانی شکۆ و ناکارایی دامەزراوە کارگێڕییەکان....
٧- بوونی ڕەوتێکی سیاسی نوێ لە عێراق کە پێکهاتووە لە یەکگرتنی کۆنە بەعسییەکان و نەوە سیاسییە نوێیەکەی عێراق، کە کار دەکەن بە ئاڕاستەی فراوانکردنی دەسەڵاتە فیدراڵییەکان لەسەر حسابی دەسەڵاتەکانی هەرێمی کوردستان و لە قاڵبدانی هەرێم لە چوارچێوەی دەستووری هەمیشەیی عێراقی بە (یاسا) لە ڕێگای ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق و بە (بڕیار) لە ڕێگای دادگای باڵای ئیتیحادی.
٨- گەر خوێندنەوەیەکی ورد بکرێت بۆ ئەو کەسانەی ئەرک و بەرپرسیارێتییان پێ دراوە لە پشکی هەرێم لە حکومەتی فیدراڵ لەگەڵ ئەوانەی ئەندامی (ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق) ن لە فراکسیۆنە کوردستانییەکان، دەبینین بەرپرسیارێتی سەرەکییان دەکەوێتە سەر شان.
بەداخەوە ڕێژەیەکی زۆریان لە سەر بنەمای شایستەیی و لێهاتوویی دانەنراون لە پێگە و پۆستە کارگێڕییەکانی حکومەتی فیدراڵی، هەروەها زۆربەی ئەندامانی ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق لە فراکسیۆنە کوردستانییەکان لەئاست ئەو ئەرکەدا نین، جگە لە خەمی بەرژەوەندی تایبەتی خۆیان هیچ بەرهەمێکیان بۆ هەرێمی کوردستان نەبووە.
بۆ نموونە بڕواننە کۆنووسی کۆبوونەوەکانی ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق تایبەت بە یاسای ژمارە(٢٥)ی ساڵی ٢٠٢١ ھەمواری یەکەمی فەرمانی ژمارە (٣٠)ی ساڵی ٢٠٠٥ یاسای دادگای باڵای ئیتیحادی ، هەروەها یاسای ژمارە (١٣)ی ساڵی ٢٠٢٣ یاسای بودجەی فیدراڵی بۆ ساڵەکانی (٢٠٢٣و٢٠٢٤و٢٠٢٥).
لەم دوو یاسایەدا بەڕوونی ناکارامەیی و کەمتەرخەمی و خەمساردی ئەندامانی ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق لە فراکسیۆنە کوردستانییەکان دەبینین کە بەشێکی سەرەکی هۆکارەکانی ئەم دۆخە ناهەموارەی ئێستای هەرێمی کوردستانە، کە بۆتە مایەی نیگەرانی بۆ هاوڵاتی تا بەرزترین کەسایەتی ئەم هەرێمە، ئەمانە و جگە لە جێبەجێ نەکردنی مادەی ١٤٠ ی دەستوری هەمیشەیی عێراقی فیدراڵ و چەندین پێشێلکاری دەستوری دیکە....