لە سەرەتا گرنگە ئەو راستییە بزانین کە ، هەوڵى داگیرکەرانى کوردستان بۆ لە ناوبردنى نەتەوەیی کورد، نەک هەر سەرى نەگرت و لەناوى نەبرد ، بەڵکو زۆرێک لە وڕژێمانە ڕووخان و ئاسەواریشیان نەما ، بەڵام گەلى کورد هەموو رۆژێک لە ئامانجەرەواکانى نزیکتر دەبێتەوە .
دواى زیاتر لە سەدەیەک لە هەڵوەشاندنەوەى چەندین ڕێککەوتننامەى شووم بۆ دابەشکردنى خاک و نەتەوەى کوردستان بە سەر چوار وڵاتدا و ئینجا دواتر دەیان ستەمکارى و هەوڵى سڕینەوە و ڕێشەکێشکردن و تواندنەوەى لە نێو گەل و نەتەوەکانى تر بەتایبەتى داگیرکەران و ئەوانەى کە بە زۆر جوگرافیا و کوردیان پێوە لکێنراوە ، بەڵام ئەوەى کوردوکوردستان هێشتەوە ڕێگەى نەدا ئیرادەى پۆڵاین و باوەر بەخۆبوون و کوردپەوەرى و نیشتیمانپەوەرى و قوربانیدانى بێ شومار کە توانى شکۆ و شوناس و خاک و مێژووى کوردستان بپارێزێت .
چەند ساڵێکە و بەتایبەت دواى کۆتایی هاتنى پەیماننامە و ڕێککەوتننامەکان و بەتایبەتى لەم چەند ساڵەى دواییدا و لە ئێستاشدا ناوچەى ڕۆژهەڵاتى ناوەڕاست لە بەردەم پێشهات و گۆڕانکاری نوێدا یە و تادێت بەریککەوتن و ئاگرى ململانێیەکان جارێکى تر هەموو ناوچەکە دەگەڕێتەوە ، لەو نێوەدا بەدڵنییاییەوە ئەگەر گەلى کورد بە هوشیارانە و ژیرانە ماڵە نەکات ئەوا پڕیشکى ئاگرەکە دەێتە نێوماڵى کوردیشەوە ، چونکە تا ئێستاش هەندێک لایەن وهێزى کوردستانى نازانن یانیش نایانهەوێت چۆن مامەڵە بکەن و تەنها بیر لە بەرژوەندییە کەسى وحیزبیەکانیان دەکەنەوە ، بەتایبەتى لە رۆژئاڤا و باکووورى کوردستان و ڕەنگە گۆڕانکارییەکان لە رۆژهەڵاتى کوردستانیش بەهەمان شێوە بێت ، بۆ هەرێمى کوردستانیش بەهەمان شێوە گرنگە پلە بکرێت لە پێکهێنانى کابینەى دەیەمى حکوومەتى کوردستان لە پێناو ئامادەکارى بۆ هەموو ئەگەر و پێشهاتە نوێیەکان کە لەناوچەکەدا دەگوزەرێت .
مێژووى داگیرکەر بۆ قڕکردن و جینۆسایدکردنى گەلانى دیکە زۆرن بۆ نموونە :
یەکەم ،، کاتێک لە ساڵانى 1914 ئیمپراتوورییەتى عوسمانى لە کۆتاییەکانى تەمەنیدا بە پاساوێکى ئایینى هێرش وپەڵامارى بۆ سەر گەلى ئەرمەن ئەنجامدا و سەروماڵیانى بۆ تاڵانکردن بەرەوا هەژمار کرد ، بەڵام دواتر ئەرمەنەکان لە ساڵى 1918 بوونە خاوەن سەربەخۆیی خۆیان و کۆتایی بە دەوڵەتى عوسمانییەکان هات .
دووەم ،، بەهەمان شێوە گەلى جوولە ، لە نێوان ساڵانى 1941 تا 1945 لە لایەن نازییەکانەوە و دەوڵەتەکەى ئادۆلف هیتلەرەوە ، تاوانى کۆمەڵکوژى و لەناوبردن لە دژیان ئەنجانداران کە دواتر بە (هۆڵۆکۆست) ناسرا. هەر ئەو هۆڵۆکۆستە بوو کە بووە هۆى لەناوچوونى ئیمپراتوورییەکەى هیتلەر و دەسەڵاتەکەى و دواتر سزادانى قورسى ئەڵمانیا سنووردارکردنى توانا سەربازییەکانى ، بەڵام دواتر جولەکەکان لە ساڵى 1948 توانییان دەوڵەتێکى سەربەخۆ بۆخۆیان بونیات بنێنن و خەونى لەمێژینەیان بێنەدى.
سێیەم ،، گەلى کورد وەک نەتەوەیەک ڕەسەن لە رۆژهەڵاتى ناوەڕاستدا ، پێش سەدەیەک خاک و جوگرافیا و نەتەوەکەى بە زۆر دابەشکرا ، لەگەڵ ئەوەشدا داگیرکەرانى تورک و فارس و عەرەب هەر لەسەرەتا هەزاران کوردیان لە باکوورى کوردستان و باشوور و رۆژئاڤا و رۆژهەڵاتى کوردستان بەتاوانى ئەوەى داواى ماف وخاکى زەوتکراویان دەکردەوە کۆمەڵکوژکرد ، هەر لە درسێم و تا مەهاباد و قامشلۆ و هەڵەبجە و ئەنفال و تیرۆر و دەیان شوێنى تر ،کە هیچى کەمتر نەبووە لە کۆمەڵکوژى ئەرمەن و جوولەکەکان بەڵکو زیاتریش هەوڵى قڕکردن و ڕیشەکێشکردنى دراوە .
گرنگە بزانین کە گۆڕانکارییەکانى رۆژهەڵاتى ناوەڕاست و شەڕى جەمسەربەندییەکان و هەڵوەشاندنەوەى نەخشە دەستکردەکانى دوێنى ، ئەوخەونە لەمێژینەیە کە زیاتر لە یەک سەدەیە گەلى کورد چاوەروانى دەکات و خوێن وقوربانى لە پێناو ڕشتووە ، پێوستە گشت ناکۆکی حزبییەکان بەلاوە بنرێت و بەرژوەندییە باڵاکانى گەل و نیشتیمان لە سەروى هەموو بەرژوەندییەکى دیکەوە بێت و پێوستە بە نەخشە و پلانى ستراتیژى و ژیرانە هەنگاو بهاوژرێت و ناکرێت هیچى تر کات بە فیرۆ بدەین ، چونکە دوژمنان وناحەزان بەردەوام هەوڵى سەرقاڵکردن وبەڵاڕێدا بردنمان دەدەن ، بۆیە، دەبێ گشت هێزولایەنەکان لە هەرێمى کوردستان لە دەورى یەک مێز کۆببنەوە ، گەل و نیشتیمانەکەیان لە ئاگرى ناوچەکە بپارێزن تا لەو گۆرانکارییانەدا براوە بین و هەنگاو و دەستکەوتى گەورە بەدەست بێنین ، متمانە بە هاشوهوش وبەڵێنى درۆى داگیرکەر و ناحەزان نەکەین و ئەو دوژمنانەى کە هەرکاتێک بۆیان ڕێک بکەوێت ڕێگەنادەن بە ئازادى و سەربەستى و خاوەن سەربەخۆیی خۆمان بین ، لە رابردوویش زۆر هەوڵیان دا لەناومان ببەن ، بەڵام هەموو ئەو هەوڵانە و دەیانى تر نەک هەر کوردیان لەناونەبردن بەڵکو گەلى کورد رۆژ بە رۆژیش بە ئامانج ومافەرەواکانى نزیکتر دەبێتەوە و خوا گەورە سەرۆک بارزانى و قەوارە و گەلەکەمان بپارێزێت بەرەو لووتکەى سەرکەوتن.