ئایندەی کورد لە عێراق ئاڵۆزە و لەژێر کاریگەری فاکتەرە جۆراوجۆرەکاندایە، لەوانە سیاسەت و ئابووری و دینامیکی ناوچەیی.
لێرەدا دابەشبوونێک دەخەینەڕوو
سەربەخۆیی - سەربەخۆیی هەرێمی کوردستان لە عێراق بە پلەیەک ئۆتۆنۆمی هەیە، خاوەنی حکومەت و پەرلەمانی خۆیەتی. بەڵام پاڵنانی سەربەخۆیی تەواو ڕووبەڕووی دژایەتی بەغدا و کۆمەڵگەی نێودەوڵەتی دەکاتەوە.
خاکە جێناکۆکەکان- کورد ئیدیعای لەمێژینەی هەیە بۆ ئەو خاکانەی لە دەرەوەی سنوورە فەرمییەکانی هەرێمی کوردستانن، لەوانە کەرکوک و ناوچە دەوڵەمەندەکانی تر بە سامانی نەوت. ئەم ناکۆکییانە بووەتە هۆی دروستبوونی گرژی لەگەڵ حکومەتی ناوەندی.
ئاڵنگاری ئابووری- هەرێمی کوردستان ڕووبەڕووی ئاستەنگی ئابووری دەبێتەوە، بەشێکی بەهۆی ناکۆکییەکانی سەر هاوبەشی داهاتی نەوت لەگەڵ بەغدا و کاریگەریی ململانێکان و ئەو نا سەقامگیرییەی عێراقە.
پەیوەندییە ناوچەییەکان - پەیوەندیی کورد لەگەڵ وڵاتانی دراوسێ و بەتایبەتی تورکیا و ئێران، ڕۆڵێکی بەرچاو دەگێڕن لە داڕشتنی داهاتوویان. ئەم وڵاتانە لە مێژوودا وریا بوون لە ناسیۆنالیزمی کورد و کاریگەرییە ئەگەرییەکانی لەسەر دانیشتوانی کورد خۆیان.
پەرتەوازەیی ناوخۆیی- سیاسەتی کوردی لە عێراقدا بە کوتلەگەرایی تایبەتمەندە، بە پلەی یەکەم لە نێوان پارتی دیموکراتی کوردستان و یەکێتی نیشتمانی کوردستان. ئەم دابەشبوونانە دەتوانن ڕێگر بن لە بڕیاردان و پێشکەوتنی یەکگرتوو.
سەرەڕای ئەم تەحەددایانە، کورد لە عێراق پێشکەوتنی بەرچاوی بینیوە لە
دامەزراندنی هەرێمێکی نیمچە سەربەخۆ . هەرێمی کوردستان خاوەنی حکومەت و پەرلەمان و هێزی ئەمنی کارایە.
دەربڕینی کولتووری و زمانەوانی- زمان و کولتوری کوردی لە ناوچەکەدا بەرەوپێش دەچێت، کە میدیا و پەروەردە و دامەزراوە ڕۆشنبیرییەکانی کوردی گەشە دەکەن.
بەشداری نێودەوڵەتی- هەرێمی کوردستان نوێنەرایەتی نیمچە فەرمی لە چەند وڵاتێکدا هەیە و خەریکی هەوڵە دیپلۆماسییەکانە بۆ بەرەوپێشبردنی بەرژەوەندییەکانی.
پێدەچێت ڕێگای بەرەو پێشەوە بۆ کورد لە عێراقدا بریتی بێت لە گەشتکردن بەم ئاڵۆزییانە و دۆزینەوەی هاوسەنگی لە نێوان ئۆتۆنۆمی و گەشەسەندنی ئابووری و پەیوەندییە ناوچەییەکان.
بۆیە گرنگە بە هەموو هێزەکانەوە ئاوڕێک لە یەکدی بدنەوە لە پێناو بە دەستهاتنی مافە بنچینەیەکان، ئەمەش گەواهیە کە تەنها هەرێمی کوردستان سەنتەر بێت بۆ سیاسەتکردن .