هەرێم نیوز
بەریتانیا، فەرەنسا و ئەڵمانیا ڕۆژی پێنجشەممە پرۆسەیەکی 30 ڕۆژەیان دەستپێکرد بۆ سەپاندنەوەی سزاکانی نەتەوە یەکگرتووەکان بەسەر ئێراندا کە بە "میکانیزمی ماشە" یان "سناپباک" ناسراوە، بەهۆی بەرنامە ئەتۆمییەکەی تاران.
چونکە ئەو وڵاتانە باوەڕیان وایە ئێران دڵنیایی تەواوی پێنەداون بەوەی کە بەرنامە ئەتۆمییەکەی بۆ دروستکردنی چەکی ئەتۆمی بەکارناهێنێت. بەمەش ئەو سزایانە دەگەڕێتەوە بۆ سەر ئێران، کە پێشتر لە ساڵی 2015 بەهۆی ڕێککەوتنە ئەتۆمییەکەوە لەسەر ئێران هەڵگیرابوو.
ئاژانسی ڕۆیتەرز بڵاویکردەوە، سێ وڵاتی ئەوروپی کە ئەندامی ڕێککەوتنە ئەتۆمییەکەن، نامەیەکیان بۆ ئەنجومەنی ئاسایشی نێودەوڵەتی لەو بارەیەوە ناردووە.
بە چالاکبوونی ئەم سزایانە، سەروەت و سامانی ئێران لە دەرەوەی وڵات جارێکی دیکە بلۆک دەبێتەوە، کۆماری ئیسلامی ئێران مافی ئەوەی نابێت مامەڵەی کڕینی چەک ئەنجام بدات و هەر پەرەسەندنێکی بەرنامەی مووشەکی بالیستیکیش ڕووبەڕووی سزا دەبێتەوە. ئەم ڕێوشوێنانە لەگەڵ گەمارۆکانی دیکەدا، زیاتر گوشار دەخاتە سەر ئابووریی لەرزۆکی ئێران.
سزاکان دەقی بڕیارنامەی ٢٢٣١ سنووردارکردنی بەرنامەی مووشەکی ئێران لەخۆدەگرێت. لە بڕگەی سێی هاوپێچی (B)ی بڕیارنامەکەدا، داوا لە ئێران دەکرێت خۆی لەو چالاکییانە بپارێزێت کە دەبێتە هۆی پەرەپێدانی مووشەک کە توانای گەیاندنی سەری ئەتۆمی هەبێت. بەڵام ئێران بە بەردەوامی پێداگری لەسەر ئەوە کردووە کە بەرنامەی مووشەکییەکەی لە سروشتدا بەرگریکارانەیە و لەبەرئەوەی بڕگەکە بە دەستەواژەی “داوا لە ئێران دەکرێت” دەست پێدەکات، لەڕووی یاساییەوە بە پابەندکەر بەسەر ئێراندا نازانرێت.
هەرسێ وڵاتی ئەوروپی لە دوای هێرشەکانی ئیسرائیل و ئەمریکا بۆ سەر دامەزراوە ئەتۆمییەکانی ئێران، چەند خولێکی دانوستانیان لەگەڵ ئێران ئەنجامداوە و ئامانجیان گەیشتن بە ڕێککەوتنێک بۆ دواخستنی چالاکردنەوەی ئەم سزایانەبوو، بەڵام پێیان وایە ئێران بەڵێنی دڵنیاییان بە وڵاتانی ئەوروپی نەداوە.
وڵاتانی ئەوروپی داوا لە ئێران دەکەن هاوکاریی تەواوی ئاژانسی نێودەوڵەتی وزەی ئەتۆمی بکات و دانوستانی ڕاستەوخۆ لەگەڵ ئەمریکا بکات لەبارەی پرسی ئەتۆمییەوە.
هاوکات دیپلۆماتکارانی ڕۆژئاوا ڕایانگەیاندووە، ڕۆژی هەینی 27ی مانگ ئەنجومەنی ئاسایشی نێودەوڵەتی کۆبوونەوەیەک بۆ تاوتوێکردنی ئەو پرسە ئەنجام دەدات.
مارکۆ ڕوبیۆ، وەزیری دەرەوەی ئەمریکا لە بەیاننامەیەکدا ڕایگەیاند، سێ وڵاتی ئەوروپی نموونەی ڕوونیان لە "پابەندنەبوونی بەرچاو" بە بەڵێننامە ئەتۆمییەکانی ئێران خستووەتەڕوو و بنەمایەکی تۆکمەیان بۆ دەستپێکردنی سناپباک دامەزراندووە.
لە هەمان کاتدا جەختی لەوە کردەوە کە ئەمریکا لە ئامادەباشیدا دەمێنێتەوە بۆ دانوستانی ڕاستەوخۆ لەگەڵ ئێران بۆ گەیشتن بە چارەسەرێکی ئاشتیانە و بەردەوام بۆ پرسی ئەتۆمی.
ناوبراو وتیشی: سناپباک مانای دژایەتی ئێمە نییە بۆ دیپلۆماسی. داوا لە سەرکردەکانی ئێران دەکەم هەنگاوی خێرا پێویست بێنن بۆ دڵنیابوون لەوەی کە میللەتەکەیان هەرگیز چەکی ئەتۆمی بەدەست ناهێنێت.
عەباس عێرەقچی ڕایگەیاند کردەوەکانی ئێران "بەرپرسیارانە و لەسەر بنەمای نیەتپاکی" یە و "کۆماری ئیسلامی ئێران بۆ پاراستن و دەستەبەرکردنی ماف و بەرژەوەندییە نەتەوەییەکانی خۆی وەڵامی شیاو بۆ ئەم کارە دەداتەوە".
هێرشەکانی ئیسرائیل نیشانی دا کە نەک تەنها ئاسمانی ئێران تا ڕادەیەکی زۆر بێ بەرگرییە، بەڵکو کۆماری ئیسلامی ئێران لە گۆڕەپانی نێودەوڵەتیشدا بە شێوەیەکی بێ وێنە تەنیایە. لەم جۆرە هەلومەرجەدا، بایەخنەدانی ئێران بە داخوازییەکانی ڕۆژئاوا و ئیسرائیل - کە ئەو لەڕادەبەدەر بە نادادپەروەری دەزانێت - نەک هەر دەتوانێت هەڕەشەیەکی جددی لەسەر ئاگربەستی شەڕ لەگەڵ ئیسرائیل دروست بکات، بەڵکو بە چالاککردنی سزاکانی نەتەوە یەکگرتووەکان، ئێران بەرەوڕووی گەمارۆ نێودەوڵەتییە بەربڵاوەکان دەبێتەوە، بەتایبەتی لە کاتێکدا کە لە دۆخێکی سەختی ئابووریدایە.