هەرێم نیوز
هاوکاری دیپلۆماسی ڕووسیا لەگەڵ حکومەتی هەرێمی کوردستان - عێراق بە شێوەیەکی بەرچاو زیادی کردووە، ئەمەش لە ڕێگەی سەردانی بەرپرسانی پایەبەرزی ڕووسی و کورد ڕوون دەبێتەوە. ئامانجەکانی ئەو سەردانانە جۆراوجۆرن، زۆربەیان پەیوەندیدارن بە وزە، کاروباری سەربازی و ئاسایشی، هەردوولا جەخت لەوە دەکەنەوە کە ئەمانە بۆ دڵنیاکردنی سەقامگیری لە ناوچەکە و هەرێمەکەدان.
مۆسکۆ پشتگیری "خۆبەڕێوەبەردنی" کوردی لە چوارچێوەی دەوڵەتی عێراقدا دەکات، و پێی وایە ئەم پشتگیریە جێگەی خۆی وەک "ناوبژیوانێک" لە دینامیکیەتی سیاسی ئاڵۆزی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاستدا دەچەسپێنێت. دوایین ئەم کۆبوونەوانە لە فۆرۆمی دیپلۆماسی ئەنتالیا بوو، کە تێیدا سەرۆکی هەرێمی کوردستان نێچیرڤان بارزانی لەگەڵ وەزیری دەرەوەی ڕووسیا سێرگی لاڤرۆف کۆبوونەوە، و پەیوەندیەکانی ڕووسیا لەگەڵ عێراق و هەرێمیان گفتوگۆ کرد، بەتایبەتی لە بواری ئابووریدا.
هەردوولا بیروڕایان دەربارەی دۆخی گشتی لە عێراق و ناوچەکە و پەرەسەندنە سیاسی و ئاسایشییە ئێستاکان ئاڵوگۆڕ کرد. هەروەها جەختیان لە گرنگیدان و خۆشحاڵییان بە پەیوەندیەکانی نێوان ڕووسیا و هەرێمی کوردستان کردەوە، لەگەڵ جەختکردنەوە لەسەر "ئارەزووی دووقۆڵی" بۆ فراوانکردنی هاوکاری هاوبەش لە بوارە جیاوازەکاندا.
بەپێی دیپلۆماسیەتی کوردستان، ڕووسیا هاوپەیمانێکی ستراتیژی گرنگە، ئەمەش لەبەر پێگەی جیۆسیاسی هەرێم و ڕۆڵی لە چوارچێوەی فراوانتری عێراقدا. ڕووسیا لە دەیەی ڕابردوودا بە شێوەیەکی بەردەوام تێوەگلانی لە هەرێمی کوردستان زیاد کردووە، و گرنگیدانی مۆسکۆ بە هەرێم لە ڕێگەی ئەم بابەتانەی خوارەوە دەرکەوتووە:
١. هاوکاری لە بواری وزەدا:
کەرتی نەوت و گاز لە سەرووی گرنگیدانەکانی ڕووسیایە لە هەرێمی کوردستان. حکومەتی هەرێم دەوڵەمەندە بە سەرچاوە سروشتیەکان، و ڕووسیا لە ڕێگەی کۆمپانیا گەورەکانی لە بواری وزەدا هەوڵی داوە گرێبەستی درێژخایەن لەم کەرتە بەرهەمدارەدا ببەستێت.
کۆمپانیای "ڕۆسنەفت" (یەکێک لە گەورەترین کۆمپانیا نەوتیە ڕووسیەکان کە موڵکی دەوڵەتە) ڕۆڵێکی سەرەکی لە هەرێمدا گێڕاوە. لە ساڵی ٢٠١٧، "ڕۆسنەفت" ڕێککەوتنێکی بە بڕی ٣.٥ ملیار دۆلار بۆ وەبەرهێنان لە کێڵگە نەوتیەکانی کوردستان واژۆ کرد. کۆمپانیاکە بەشداری لە گەڕان و بەرهەمهێناندا دەکات، و چاوەڕوان دەکرێت لە داهاتوودا دووقات بێت.
لە ساڵی ٢٠٢٠ـەوە، بەرهەمهێنانی ڕۆژانەی نەوتی هەرێمی کوردستان نزیکەی ٤٥٠ هەزار بەرمیل بووە، و پشکی "ڕۆسنەفت" بە شێوەیەکی بەرچاو لەم ژمارەیەدا بەشدارە. جگە لەوەش، "ڕۆسنەفت" پێشتر ڕەزامەندی دەربڕیوە بۆ پەرەپێدانی بۆری نەوت بۆ گواستنەوەی نەوتی کوردستان بۆ بازاڕەکانی جیهان. ڕۆڵی کۆمپانیاکە تەنها بەهێزکردنی ئامادەیی ئابووری ڕووسیا لە ناوچەکەدا نییە، بەڵکو کارلێکی جیۆسیاسیشی بەهێز دەکات.
بەپێی خەمڵاندنەکان، وەبەرهێنانی ڕووسیا لە کەرتی وزەی هەرێمی کوردستان لەوانەیە لە دەیەی داهاتوودا بگاتە زیاتر لە ٥ ملیار دۆلار، ئەمەش بە شێوەیەکی بەرچاو بەشداری دەکات لە بەهێزکردنی بەرژەوەندیەکانی نێوان هەردوولا و زیادکردنی کاریگەریان لە ناوچەکەدا.
٢. پەیوەندیە بازرگانیەکان:
بازرگانی نێوان ڕووسیا و هەرێمی کوردستان گەشەیەکی بەرچاو دەبینێت. بەپێی وەزارەتی بازرگانی و پیشەسازی کوردستان، قەبارەی بازرگانی نێوان ڕووسیا و هەرێم لە ساڵی ٢٠٢٠ـەوە بەرزبوونەوەیەکی بەرچاوی بینیوە کە لە ٣٠٠ ملیۆن دۆلار تێپەڕیوە.
"گێلاسەکە" کە ئەو پەیوەندیە بازرگانیەی نێوان هەردوولا دەڕازێنێتەوە، هەناردەکردنی ئامێری کشتوکاڵی و کەرەستەی بیناسازی و کەرەستەی کیمیاییە لە ڕووسیاوە. سەرەڕای ئەوەش، کۆمپانیاکانی ڕووسیا کە موڵکی دەوڵەتن گرنگی دەدەن بە وەبەرهێنان لە پڕۆژە جیاجیاکانی ژێرخانی ئابووری لە سەرانسەری ناوچەکەدا.
٣. هاوکاری ئاسایشی و سەربازی:
بەشداری سەربازی ڕووسیا لە هەرێمی کوردستان هەروەها پەیوەندی بە ڕەچاوکردنی ئاسایشەوە هەیە. هێزەکانی پێشمەرگەی کوردستان بەردەوام هاوپەیمانێکی سەرەکی بوون لە جەنگ دژی ڕێکخراوی "داعش". ڕووسیا هەوڵی داوە یارمەتی سەربازی پێشکەش بکات بۆ بەهێزکردنی تواناکانی ئاسایشی هەرێم، هەروەها حکومەتی ڕووسیا چەندین ڕێککەوتنی واژۆ کردووە بۆ دابینکردنی هەرێم بە کەرەستەی سەربازی، لەوانە چەکی بچووک و چەکی قورس و ئۆتۆمبێلی سەربازی.
هاوکاری مۆسکۆ لەگەڵ هەولێر خزمەت بە ئامانجە فراوانەکەیان دەکات کە بریتیە لە فراوانکردنی کاریگەریان لە ناوچەی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست، بەتایبەتی دوای شۆڕشی سوریا، پاشان جەنگ دژی "داعش"... و ئەو ململانێیانەی کە دوای ئەوان لە ناوچەکەدا هاتن.
ئەو جەنگانە جێگەی ڕووسیایان وەک "هێزێکی کاریگەر" لە ناوچەکەدا چەسپاند، هەروەها ڕۆڵی کوردستانیان بەهێز کرد وەک هەرێمێکی ئارام لە ناوەندی ململانێیە گەرمەکاندا، بووە واحەیەک بۆ دیدار لە نێوان هێزە گەورەکان و ئەوانەی کە لە هەرێمەکەدا کاریگەرن. ئەوەی یارمەتی داوە بۆ بەدەستهێنانی ئەم ڕۆڵە، سیاسەتی دەرەوەیە کە دەسەڵاتەکانی هەرێم پەیڕەوی دەکەن کە لەسەر بنەمای "سفرکردنی قەیرانەکان" لەگەڵ دراوسێکان دامەزراوە... ڕەنگە ئەمە ئەوە بێت کە مۆسکۆی هان داوە بۆ گەڕان بەدوای هاوبەشی نوێی زیاتر لە ناوچەکەدا، کە یارمەتی دەدات بۆ هاوسەنگکردنی کاریگەری ئەمریکا لە ناوچەکەدا.
سەرەڕای چەک، هەرێم پەیوەندیەکی سەربازی لۆجیستی لەگەڵ ڕووسیا هەیە کە بریتیە لە ڕاهێنان و یارمەتی تەکنیکی کە مۆسکۆ پێشکەشی هێزە ئەمنیەکانی کوردستانی دەکات، بۆ بەهێزکردنی سەقامگیری لە ناوچەکەدا... ئەمەش ئەوەیە کە هەولێر وەک گەرەنتیەکی زیاتر دەیبینێت بۆ پاراستنی ڕێگاکانی وزە.
٤. پەیوەندیە مرۆیی و کلتووریەکان:
لە چوارچێوەی دیپلۆماسیەتی کلتووریدا، هەریەک لە ڕووسیا و هەرێمی کوردستان کار دەکەن بۆ بەهێزکردنی پەیوەندیەکانی نێوان هەردوو گەل، ڕووسیا بورسیە دەدات بە خوێندکارانی کورد بۆ خوێندن لە زانکۆکانی، بەتایبەتی لە بوارەکانی وزە و زانست و تەکنەلۆژیا. هەروەها لە نێوان هەردوو وڵاتدا چالاکی و ئاڵوگۆڕی کلتووری ڕێک دەخرێت بۆ پەرەپێدانی کلتوور و زمانی ڕووسی لە ناوچەکەدا.
کەواتە، داهاتووی پەیوەندیەکانی ڕووسیا - کوردستان بەڵێندەرە، بەتایبەتی لەگەڵ بەردەوامبوونی ڕووسیا لە وەبەرهێنان لە پڕۆژەکانی وزە و قووڵکردنەوەی هاوکاری سەربازی لەگەڵ حکومەتی هەرێمی کوردستان. بۆیە، دەکرێت بڵێین پەیوەندی نێوان هەردوولا بەردەوام دەبێت لە گەشەکردن سەرەڕای ئاستەنگەکان، و لەوانەیە ببێتە بەهێزتر و کاریگەرتر لە سیاسەتی هەرێمی و نێودەوڵەتیدا.