حەیدەر عەبدولرەحمان
درامای ئێرانی، بەهۆی ئەو كولتوورە دەوڵەمەندو مێژووە پڕ لەئەزموونەی هەیەتی، شوێنێكی شیاوو سەقامگیری لەنێو درامای جیهانیدا كردۆتەوە كە شایەستەی ستایش كردن بێت، بەڵام بەهەمان شێوە ڕووبەڕووی چەقبەستن و ڕێگرییەكی ناوخۆیی فرە دەبێتەوە، كە نەتوانێ دەستەبەری تەواوی مافەكانی خۆی بكات و بەئازادی پەیامی خۆی بگەیەنێت.
سینەما و درامای ئێرانی لەم ساڵانەی دواییدا هەوڵی داوە خۆی لەسنووری بابەتە ئایینی و كۆمەڵایەتیەكانەوە چڕ كاتەوە، بەڵام ناتوانێ ئەو خواستە بنەڕەتیە بگەیەنێت كە بینەری ئێرانی بەتایبەتی و بینەری جیهانی ئاواتی بۆ دەخوازێ.
بۆیە ناچاری ئەوە دەبێت پەنا بەرێتە بەر هێماو دیالۆگی ناڕاستەوخۆو نهێنی، بۆ دەرخستنی هەندێ بابەت كە پەیوه ستە بەژیان و ئازادی گەلانی ئێران، بەهۆی سنووردار كردنی پرسە سیاسییەكان و ئەوانەی پەیوەستن بەمافی مرۆڤ.
بەڵام دیسان ئەمەش، تواناو دەست رۆیشتوویی دەرهێنەرە لاوەكان ناشارێتەوە، جگە لە حەشاردان و پێچو پەنای خۆ شاردنەوە لە دیاری كردنی زەمەنێكی دیاری كراو، لە تەكاندان بۆ ئەوەی تواناكانی خۆیان بە تەكنیك و چیرۆك گەرایی نوێ دەربخەن ، لەپێناو نیشاندانی ئەو پێشكەوتنە گەورەیەی گەنجەكان هەیانە و گەیاندنی بە بینەری جیهانی.
بۆیە ئەگەر بتەوێت بەراوردێكی سینەماو درامای ئێرانی لەگەڵ وڵاتێكی پێشكەوتووی وەك ئەمریكا بكەیت، كە باوكی سینەمایە لەجیهاندا ، ئەوە ڕووبەڕووی دوو ئاراستەی دژ بە یەك دەبیتەوە:
لەئاراستەی یەكەمدا هەموو ئامانجەكان لەچوارچیوەی ئایین و پەروەردەو كێشە كۆمەڵاەتیەكاندا كۆ دەبنەوە.
لەئاراستەی دووەمدا :هەموو ئامانجەكان بەئاراستەیەكی بازرگانی و بەئامێر كردنی مرۆڤ هەڵدەكشێت، لەرێگەی فیلم و درامای ئەكشن و كۆمیدیا، بەئامانجی دروست كردنی توندو تیژی و دروست كردنی مرۆڤی دوور لەسۆز.
بۆیە ئەو دوو ئاراستە دژ بەیەكە لەدراماو سینەمادا كاریگەری خۆیان لە سەر ڕەوشی كۆمەڵگاكانیان بەجێ دێڵن ، تا دەگاتە ئاستی كارلێكردنی لەسەر مرۆڤایەتی، چونكە هەردوو ئامراز سنوورێكی دیاری كراویان نیەو دەپەڕنەوە كەنارە بەرفرەوانەكەی مرۆڤایەتی.
دیسان ئەگەر بگەڕێیتەوە سەر بەراورد كاریەكان لەنێوان ئاستی هەردوو شێوازی دراما لەو دوو وڵاتە، بۆت دەردەكەوێت، كە دراماو سینەما ڕووەكی خورسكی نین لە بیاباندا شین بن، بەڵكو هەر یەكەو پێویستیان بەزەمینەیەكی لەبار هەیە بۆ دروست بوون و پیشەسازیەكن كەرەستەو ئامرازی جۆراو جۆریان گەرەكە تادێنە بەرهەم، بەڵام فاكتەری ئابووری لەپێشەوەی فاكتەرەكانی ئەو دروست بوونەن .
كەمی بودجەو نزمی ئاستی بەرهەم هێنان
لەوڵاتێكی وەك ئێران پرۆسەی بەرهەمهێنانی دراماو فیلم ، جۆرێك لە تایبەت مەندی هەیە كە لە وڵاتانی دیكەی جیا دەكاتەوە، ئەویش تەسك بوونەوەی ئەو هەلومەرجە سەختە ئابوورییەیە كە بەهۆی ئەو فشارو گەمارۆ ئابوورییەی خراوەتە سەری ، تەنگی بە ژیانی كۆمەڵگای ئێرانی هەڵچنیووە، دەسەڵاتی بۆ دابین كردنی بودجە بۆ كاری دراماو سینەما دەسەڵاتێكی دیاری كراوە، بەڵام چونكە ئێران دراماو سینەما بە بەشێك لە سیاسەتی بنەڕەتی خۆی دەزانێ لە بەڕێوە چوونی كاروباری حكومەتدا، بۆیە لەهەموو حاڵەتێكا، چەند ئەو هەلو مەرجە ئابوورییە سەخت و دژوار بێت، ناتوانێت دەست بەرداری دراماو سینەما بێت.
لەلایەك هەوڵی چاكسازی كۆمەڵایەتی خۆی پێ دەكات، لەلایەكی دیكەوە دراماو سینەما دەكاتە چەكێكی كاریگەر بۆ گەیاندنی پەیامی ئایینی خۆی و ڕووبەڕوو بوونەوەی ناحەزانی. بەڵام ئەم تەنگژە ئابوورییە ئەگەر نەشبێتە هۆكاری وەستانی رَەوتی دراماو سینەما، ئەوە بەلانی كەمەوە كار دەكاتە سەر كەمبوونەوی ئاستی بەرهەم هێنان و سست بوونی بازاڕی دراماو سیتەما.
بەڵام ئەم حاڵەتە لەئەمریكادا بەپێچەوانەیە، لەبەر ئەوەی ئامانجی سەرەكی ئامانجێكی بازرگانیە و داهاتی سینەماو دراماش لەو داهاتە خەیاڵیانەیە كە لە بازاڕدا ڕكابەری كەمەو ساڵانە كۆمپانیاكانی سینەماو دراما سەرمایەكی خەیاڵی بۆ بەرهەمهێنان تەرخان دەكەن و ژمارەی داهاتیشیان رۆژ لەدوای رۆژ هەڵدەكشێن.
هەر واش لەڕووی تەكنیكییەوە، دراماو سینەمای ئەمرێكی چونكە خاوەن سەرمایەو پیشەسازی زەبەللاحە و كۆمپانیاكان بەردەوام لەپێیشبڕكی دان، هەمیشە لەبەرەو پێشەوە چوونی زانستی و هونەری نوێ دان ، لەو دواییەش زیرەكی دەستكریشیان خستە نێو كارەكانیان بۆ ئەوەی هەموو خەونەكانیان بكەن بەڕاستی، بەمەش ئەوەندەی تر لەڕووی تەكنەلۆژیەوە چوونە پێشەوە.
بەمەش ئامانجە بازرگانیەكانیان بەرفرەوانترو بەهەڕمێنتر بوو لەبواری دراماو سینەماو ڕاكێشانی بینەری زێتر بۆ بەرهەمەكانیان.
بەڵام هەموو ئەمانە تواناو دەسەڵاتی ئێران بۆ دراماو سینەما ناشارێتەوەو ئێران توانایەكی بەدەگمەن لە ڤیستیڤاڵە نێو دەوڵەتیەكانی وەك ڤیستیڤاڵی كان، بەرلین، ڤینیسیای سینەمادا نیشان دەدا و چەندین خەڵاتی گەورە بەدەست دێنێ.
دیقەت بدەنە دوا پێشهاتەكانی دراماو سینەمای ئێرانی، بە ئاسانی درك بەوە دەكەن، كە پێشكەوتن لەو دوو بوارەدا دیارەو ئەزموونەكان گەورەتر دەبن و كۆمەڵێ توانای نوێ لە دەرهێنان و نواندن و تەكنیك دێنە پێشەوەو بوونی خۆیان لە گۆرَەپانەكە، لە سەر ئاستی نێو خۆیی و جیهانی دەسەلمێنن.
دوای گەورە دەرهێنەرانی وەك فەرەجوڵڵا سەلەحشوورـ خاوەنی درامای پیاوانی ئەشكەوت و یوسفی ڕاستگۆ و حەسەن فەتحی خاوەنی زنجیرە درامای شەهرەزاد، مەجید مەجیدی،
ئەسغەر فەرهادی و زۆرانی تریش
جگە لە نەوەیەكی نوێ ی درامای ئێرانی وەك :
جەمشید مەحمودی: دەرهێنەری درامای )پێستی شێر( كە درامایەكی تاوانكارییە و باس لەچیرۆكی باوكێك دەكات كە دوای ١٥ ساڵ زیندانی ئازاد دەبێت و بەهیوای بینینەوەی كچەكەی دەگەڕێتەوە. ئەم درامایە بەهۆی چیرۆكە كاریگەر و نواندنە بەهێزەكەی سەرنجی زۆری بینەرانی ڕاكێشاوە.
سەعید ڕۆستایی: دەرهێنەری فیلمی(مەتری شەش و نیو) درامایەكی كۆمەڵایەتییە و باس لە تیمێكی پۆلیس دەكات كە هەوڵی گرتنی بارزگانێكی ماددەی هۆشبەر دەدەن. ئەم فیلمە بەهۆی چیرۆكی توندوتیژ و نواندنە بەهێزەكەیەوە ناوبانگێكی زۆری بەدەستهێناوە.
ئەسغەر فەرهادی :یەكێك لە بەناوبانگترین دەرهێنەرانی نەوەی نوێی ئێران، كە فیلمەكانی وەك (جیابوونەوەی نادر لەسیمین و فروشندە )خەڵاتی ئۆسكاریان بەدەستهێناوە.
فیلمەكانی باس لەپەیوەندییە ئاڵۆزەكانی مرۆڤ و كێشە كۆمەڵایەتییەكان دەكەن.
مەجید مەجیدی : دەرهێنەری فیلمە بەناوبانگەكانی وەك (مناڵانی ئاسمان، ڕەنگی بەهەشت) فیلمەكانی بەگشتی باس لەژیانی منداڵان و كۆمەڵگە هەژارەكان دەكەن و بەهۆی چیرۆكە سادە و كاریگەریەكانیەوە ناوبانگی زۆریان هەیە.
جەعفەر پەناهی: فیلمەكانی وەك (ئەمە فیلم نییە) و (ئۆفساید) باس لەكێشە كۆمەڵایەتییەكان و سنوورداركردنی ژنان دەكەن.
سەمیرا و هانا مەخمەلباف : كچەكانی موحسن مەخمەلباف، فیلمەكانیان وەك (ڕۆژە سەوزەكان) و (ئەسپە دوولاقەكان ) باس لە كێشە كۆمەڵایەتییەكان و مافەكانی ژنان دەكەن.
سیروس نەشواد: دەرهێنەری فیلمی (جانتای سوور) بەشداری لەخەڵاتی ئۆسكار كردووە. وباس لە چیرۆكی كچێكی گەنج دەكات كە هەوڵ دەدات لە ناوچەیەكی جەنگاوەریدا ڕزگاری ببێت.
باباك خاجە پاشا: دەرهێنەری فیلمی (لە ئامێزی دارەكە) بەشداری لەخەڵاتی ئۆسكار كردووە.
شیرین نەشات :دەرهێنەر و هونەرمەندێكی ناودارە فیلمەكانی وەك (ژنەكان بەبێ پیاوان) باس لەكێشەكانی ژنان لەكۆمەڵگای ئێران دەكەن.
ئەم دەرهێنەرانە بەهۆی چیرۆكە نوێ و تاقیكارییەكانیانەوە ناوبانگیان بەدەستهێناوە و كاریگەرییەكی بەرچاویان لەسەر سینەمای ئێران و جیهان هەیە
ئەسغەر فەرهادی : بەیەكێك لە دەرهێنەرە دیارەكانی ئێران لەبواری سینەما و دراما دادەنرێت. بەرهەمە تەلەفزیۆنییەكانی بریتین لە:
(داستانی شار) زنجیرە درامایەكی كۆمەڵایەتییە.
(سەربانی تاران) - زنجیرەیەك كە باس لەپرسە كۆمەڵایەتییەكان دەكات.
(خولگەی پلە سفر) زنجیرەیەكی ڕۆمانسی مێژووییە.
داود میرباغێری: تایبەتمەندە لەبەرهەمە مێژوویی و ئاینیەكان، بەرهەمە دیارەكانی بریتین لە:
(موختارنامە) زنجیرەیەكی مێژووییە، چیرۆكی موختار تەقافی دەگێڕێتەوە.
(ئیمام عەلی) زنجیرەیەكە باس لە ژیاننامەی ئیمام عەلی دەكات.
سەعید سۆڵتانی: بەناوبانگە بەدەرهێنانی زنجیرە درامای كۆمەڵایەتی. دیارترین بەرهەمەكانی بریتین لە: (ستایش) - زنجیرە درامایەكی كۆمەڵایەتییە. (دوای باران) - زنجیرە درامایەكی مێژووییە.
محەمەد حسێن لەتیفی: دەرهێنەرێك كە بەرهەمی هەمەچەشنی لەنێوان دراما و كۆمیدیدا هەیە، بەرهەمەكانی بریتین لە
: وەفا) زنجیرە درامایەكی ڕۆمانسییە.
ساحێب دلان- زنجیرە درامایەكی ئایینییە.
ڕامبۆد جاڤان:
جگە لەوەی ئەكتەرە، دەرهێنانی زنجیرە كۆمیدییە سەركەوتووەكانی كردووە. دیارترین بەرهەمەكانی بریتین لە:
(بێسەروشوێنەكان) - زنجیرەیەكی كۆمیدی كۆمەڵایەتییە.
(گەشتیاران) - زنجیرەیەكی كۆمیدی فانتازیایە.
كیانوش ئایاری:
دەرهێنەرێكە بەكارە واقیعی و كۆمەڵایەتییەكانی ناسراوە، بەرهەمە تەلەفزیۆنییەكانی بریتین لە: (هەزاران چاو) - زنجیرە درامایەكی كۆمەڵایەتییە.
ڕۆژانی نزیك) - زنجیرەیەكی تەلەفزیۆنی ژیاننامەییە.
بەهرام بەیزای: دەرهێنەر و شانۆنامەنووس و سیناریۆنووس، خاوەنی كۆمەڵێك بەرهەمی تەلەفزیۆنی دیارە. بەرهەمەكانی بریتین لە: (سوڵتان و شوان) - زنجیرەیەكی خەیاڵی مێژووییە.
سیرۆس موغدام: دەرهێنەرێكی درامایە، بە كارە كۆمەڵایەتییەكانی ناسراوە.
دیارترین زنجیرەكانی: (پایتەخت) - زنجیرە درامایەكی كۆمیدی سەركەوتووە.
(خوار هەشت ساڵ) - زنجیرە درامایەكی كۆمەڵایەتییە.
مازیار میری (سەلامەت) - زنجیرە درامایەكی كۆمەڵایەتییە.
فورات- زنجیرە درامایەكی مێژووییە.
جەمشید مەحمودی: دەرهێنەری درامای )پێستی شێر( كە درامایەكی تاوانكارییە و باس لەچیرۆكی باوكێك دەكات كە دوای ١٥ ساڵ زیندانی ئازاد دەبێت و بەهیوای بینینەوەی كچەكەی دەگەڕێتەوە. ئەم درامایە بەهۆی چیرۆكە كاریگەر و نواندنە بەهێزەكەی سەرنجی زۆری بینەرانی ڕاكێشاوە.
سەعید ڕۆستایی: دەرهێنەری فیلمی(مەتری شەش و نیو) درامایەكی كۆمەڵایەتییە و باس لە تیمێكی پۆلیس دەكات كە هەوڵی گرتنی بارزگانێكی ماددەی هۆشبەر دەدەن. ئەم فیلمە بەهۆی چیرۆكی توندوتیژ و نواندنە بەهێزەكەیەوە ناوبانگێكی زۆری بەدەستهێناوە.
ئەسغەر فەرهادی :یەكێك لە بەناوبانگترین دەرهێنەرانی نەوەی نوێی ئێران، كە فیلمەكانی وەك (جیابوونەوەی نادر لەسیمین و فروشندە )خەڵاتی ئۆسكاریان بەدەستهێناوە.
فیلمەكانی باس لەپەیوەندییە ئاڵۆزەكانی مرۆڤ و كێشە كۆمەڵایەتییەكان دەكەن.
مەجید مەجیدی : دەرهێنەری فیلمە بەناوبانگەكانی وەك (مناڵانی ئاسمان، ڕەنگی بەهەشت) فیلمەكانی بەگشتی باس لەژیانی منداڵان و كۆمەڵگە هەژارەكان دەكەن و بەهۆی چیرۆكە سادە و كاریگەریەكانیەوە ناوبانگی زۆریان هەیە.
جەعفەر پەناهی: فیلمەكانی وەك (ئەمە فیلم نییە) و (ئۆفساید) باس لەكێشە كۆمەڵایەتییەكان و سنوورداركردنی ژنان دەكەن.
سەمیرا و هانا مەخمەلباف : كچەكانی موحسن مەخمەلباف، فیلمەكانیان وەك (ڕۆژە سەوزەكان) و (ئەسپە دوولاقەكان ) باس لە كێشە كۆمەڵایەتییەكان و مافەكانی ژنان دەكەن.
سیروس نەشواد: دەرهێنەری فیلمی (جانتای سوور) بەشداری لەخەڵاتی ئۆسكار كردووە. وباس لە چیرۆكی كچێكی گەنج دەكات كە هەوڵ دەدات لە ناوچەیەكی جەنگاوەریدا ڕزگاری ببێت.
باباك خاجە پاشا: دەرهێنەری فیلمی (لە ئامێزی دارەكە) بەشداری لە خەڵاتی ئۆسكار كردووە.
شیرین نەشات :دەرهێنەر و هونەرمەندێكی ناودارە فیلمەكانی وەك (ژنەكان بەبێ پیاوان) باس لە كێشەكانی ژنان لە كۆمەڵگای ئێران دەكەن.
ئەم دەرهێنەرانە بەهۆی چیرۆكە نوێ و تاقیكارییەكانیانەوە ناوبانگیان بەدەستهێناوە و كاریگەرییەكی بەرچاویان لەسەر سینەمای ئێران و جیهان هەیە. بۆ زانیاری زیاتر دەتوانیت سەرچاوەكانی پەیوەست بەكاربهێنیت.
ئەسغەر فەرهادی:
بەیەكێك لەدەرهێنەرە دیارەكانی ئێران لەبواری سینەما و دراما دادەنرێت. بەرهەمە تەلەفزیۆنییەكانی بریتین لە:
)داستانی شار) زنجیرە درامایەكی كۆمەڵایەتییە.
(سەربانی تاران) - زنجیرەیەك كە باس لە پرسە كۆمەڵایەتییەكان دەكات.
(خولگەی پلە سفر) زنجیرەیەكی ڕۆمانسی مێژووییە.
داود میرباغێری:
تایبەتمەندە لەبەرهەمە مێژوویی و ئاینیەكان، بەرهەمە دیارەكانی بریتین لە:
(موختارنامە) زنجیرەیەكی مێژووییە، چیرۆكی موختار تەقافی دەگێڕێتەوە.
(ئیمام عەلی) زنجیرەیەكە باس لە ژیاننامەی ئیمام عەلی دەكات.
سەعید سۆڵتانی:
بە دەرهێنانی زنجیرە درامای كۆمەڵایەتی ناسراوە، دیارترین بەرهەمەكانی بریتین لە:
(ستایش) زنجیرە درامایەكی كۆمەڵایەتییە.
(دوای باران) - زنجیرە درامایەكی مێژووییە.
محەمەد حسێن لەتیفی:
دەرهێنەرێك كە بەرهەمی هەمەچەشنی لە نێوان دراما و كۆمیدیدا هەیە. بەرهەمەكانی بریتین لە:
وەفا - زنجیرە درامایەكی ڕۆمانسی.
ساحێب دلان - زنجیرە درامایەكی ئایینییە.
ڕامبۆد جاڤان:
جگە لەوەی ئەكتەرە، كاری دەرهێنانی بۆ زنجیرە كۆمیدییەك كردووە. دیارترین بەرهەمەكانی بریتین لە:
(بێسەروشوێنەكان) - زنجیرەیەكی كۆمیدی كۆمەڵایەتییە.
(گەشتیاران) - زنجیرەیەكی كۆمیدی فانتازیاییە.
كیانوش ئایاری: دەرهێنەرێكە بە كارە واقیعی و كۆمەڵایەتییەكانی ناسراوە. بەرهەمە تەلەفزیۆنییەكانی بریتین لە:
(هەزاران چاو) - زنجیرە درامایەكی كۆمەڵایەتییە.
(ڕۆژانی نزیك) – زنجیرەیەكی ژیاننامەییە.
بەهرام بەیزایی:
دەرهێنەر و شانۆنامەنووس و سیناریۆنووسە، خاوەنی كۆمەڵێك بەرهەمی تەلەفزیۆنی دیارە. بەرهەمەكانی بریتین لە:
(سوڵتان و شوان) - زنجیرەیەكی خەیاڵی مێژووییە.
سیرۆس موغدام:
دەرهێنەرێكی دراما كارەو بەكارە كۆمەڵایەتییەكانی ناسراوە، دیارترین زنجیرەكانی:
(پایتەخت) - زنجیرە درامایەكی كۆمیدی سەركەوتووە.
(خوار هەشت ساڵ) - زنجیرە درامایەكی كۆمەڵایەتییە.
مازیار میری:
دەرهێنەرێك كە بە دراما كۆمەڵایەتییەكانی ناسراوە. بەرهەمەكانی بریتین لە:
(سەلامەت) - زنجیرە درامایەكی كۆمەڵایەتییە.
( فورات) - زنجیرە درامایەكی مێژووییە.
پێویستە ئاماژەش بەوە بكرێت كە ئەم لیستە گشتگیر نییەو ئێران پڕە لە چەندین دەرهێنەری داهێنەر كە بەرهەمی دیار و بەرچاویان لە بواری درامای تەلەفزیۆنیدا پێشكەش كردووە.
شەڕی ناوەرۆك لەگەڵ شێوەدا
بەگشتی دەكرێ بڵێین درامای ئێرانی لە ناوەرۆكدا لەئەمریكا پێشكەوتووترە ، بەڵام لە ژێر فشارە سیاسییەكان دا تواناكانی سنووردار كراوە، لەگەڵ ئەوەشدا نەوەی نوێ بەشێوەیەكی زیرەكانە تەكنیك و بابەتە نوێیەكان تێكەڵ دەكەن و بەشداری لەفێستیڤاڵە نێودەوڵەتییەكاندا دەكەن.
بەڵام بە بەراورد، ئەمریكا بەهۆی بودجەو تەكنیك و تەكنەلۆژیا لەڕووی شێوەو فۆرمدا لە ئێران پێشكەوتووترە .
لەساڵانی دواییدا، نەوەیەكی نوێی دەرهێنەرانی گەنج لە ئێران سەركەوتنی گەورەیان لە بواری درامای تەلەفزیۆنیدا بەدەستهێناوە، بە تایبەتی لە چەشنی درامای (پێستی شێر) و چەند بەرهەمێكی تری گرنگ.
ئەم دەرهێنەرانە بەهۆی شێوازی نوێ و بیرۆكە سەرنجڕاكێشەكانیانەوە ناوبانگیان بەدەستهێناوە و كاریگەرییان لەسەر پیشەسازی فیلم و تەلەفزیۆنی ئێران هەیە لەوانە :
درامای (پێستی شێر) دەرهێنانی ـــ بەهزاد فەرهادی
.(ناوچەی تاریك) دەرهێنەرـــ سەعید ڕووحانی
(دەستەكانی بەڕاستەوخۆیی) دەرهێنانی : مەهدی فەتحی
(ڕێگای خۆشەویستى)
دەرهێنانی ــــ عەلی ڕەزایی
(ژیان لە ناوچەیەكی تاریكدا ) ـــ حەسەن یەعقووبی
(كۆتایییەكانی ڕۆژ) دەرهێنەر ـ نەسرین نەقشبەندی
(دەستەكانی بەڕاستەوخۆیی) ــ دەرهێنەرــ مەهدی فەتحی
بازاڕی درامای ئێرانی لەكوێیە؟
درامای ئێرانی لەرۆژهەڵاتی ناوەڕاست، لەڕێگەی چەندین كەناڵی مانگی دەستكرد و پلاتفۆرمی دیجیتاڵییەوە بڵاودەكرێتەوە.
یەكێك لەدیارترین ئەو كەناڵانە (ئایفیلم)ە كە كەناڵێكی ئێرانییە و تایبەتە بەپیشاندانی زنجیرە و فیلمە ئێرانییە دۆبلاژكراوەكان بەچەندین زمان بەئامانجی ئاشناكردنی بینەرانی غەیرە فارسی بەكولتوور و هونەری ئێرانی.
جگە لەوەش بەشێك لەزنجیرە ئێرانییەكان لەكەناڵە عەرەبییەكانی دیكەدا نمایش دەكرێن،
لەڕێگەی پلاتفۆرمی سۆشیال میدیاییشەوە، وەك كەناڵەكانی (درامای ئێران) لە ئەپڵیكەیشنەكانی وەك تێلێگرام و ئینستاگرام بڵاودەكرێنەوە، كە كلیپ و ناوەڕۆكی پەیوەندیدار بەدرامای ئێرانی بڵاودەكرێنەوە
هەروا بەشی زۆری بەرهەمهێنانی دراما بەپارەی حكومەت یان لەلایەن دامەزراوە تایبەتەكانی ناو ئێرانەوە بەرهەم دەهێنرێت ، بەپلەی یەكەم لە كەناڵە ناوخۆییەكان نمایش دەكرێت. سەرەڕای هەوڵدان بۆ دابەشكردنی ئەم بەرهەمانە لەبازاڕەكانی دەرەوە و لەنێویاندا جیهانی عەرەبی
ڕەنگە ئێران لەزۆر ڕەهەندی جیا جیای ئابووری و بازرگانی و تەكنەلۆژی لەژێر ئەو فشارە سەختەی لەسەریەتی، نەتوانێ پێشكەوتن بەخۆیەوە ببینێ، بەڵام لەڕووی سینەماوە تا ئێستاش عەرشی زۆر لەوڵاتە پێشكەوتووەكانی دراما دەهەژێنێ.