نەخشەی نوێ ڕۆژهەڵاتی ناوەڕستی نوێ، بەرەو کام ئایندە؟. ڕۆژھەڵاتی ناوەڕاست ماوەی سەدەیەکە بگرە زیاتریش بۆتە مەیدانی گۆڕانکارییە ستراتیژییەکان و پێکدادانە نەتەوەیەکان. شکست و سەرکەوتن، پلان گێڕیی و دابەش بوون بەسەر بەرەکان، ئەنجام دانی دەیان جەنگی بەوەکالەت سیمایی ڕابردووی بوون، لەدوای ٧ئۆکتۆبەری ساڵی ٢٠٢٤ پرسیارێک پێویستی بە وەلام هەیە. 

نەخشەی ڕۆژ هەڵاتی ناوەڕاستی نوێ تەواو بووە؟ یان وەک خۆی دەمێنێتەوە؟ گەر گۆڕاوە ئایا نەخشەکە تەواو بووە؟ نەخشەی رۆژهەڵاتی ناوەڕاستی نوێ چۆنە؟. کارەکتەرەکان دەگۆڕێن و جێگۆرکێ دەکەن؟.دەوری کوردان لە نەخشەی ڕۆژهەڵاتی نوێ  چی دەبێت؟ ئایا وەک داود ئۆغڵوو وتی پێویستە لەسەر مێزی خڕ کۆببینەوە؛ کورد، تورک، عەرەب، فارس. باوەڕو دونیابینی ئۆغوڵو پێمان دەڵێت دەبێت کورد شوێنی خۆی بگرێت، بەڵام ئیسرائیل لەسەر ئەو مێزە شوێنی نابێتەوە، یا لانی کەمی لە سنوری خۆیدا گەمارۆی دەدەن. لە ئێستادا وڵاتی بەهێز و خاون نفوس لە ڕۆژ هەڵاتی ناوەڕاست(تورکیا، ئێران، سعودیە، کەنداو و مسر، ئیسرائیل و گەلی کوردن) کەواتە ئەو بکەرانە دوای ئەو گۆرانکاریانە چ ڕۆڵێکیان دەبێت 

٧ ئۆکتۆبەر بۆ ئیسرائیل سەرتای وەرچەرخانێکی نوێ بوو، ئیسرائیل لە رۆلی شەرمنانەوشاراوە بۆ رۆلی ئەکتەرێکی بەهێزو کاریگەرو ئاشکرا.ئیسرائیل بەنەزەری خۆی  کۆتایی بە هیلالی شیعی هێناوە؟، ئیسرائیل بەئاشکرا کارتی کورد بەرامبەر تورکیا و ئێران و سوریا بەکار دەهێنێت؟ کورد باوەڕ بە ئیسرائیل دەکات ؟، ئەمریکا کارتی سەوزی بۆ ئیسرائیل داگیرساندوە بۆ ئەوەی شەری بەوەکالەت تەواو بکات و بەرژەوەندیەکانی ئەمریکاو دۆستانی  بپارێزێت، ئیسرائیل ئێستا هێزە لە هەمان کاتدا هەرەشەییە بۆ سەر سێ کوچکەی (تورکیا، عەرەب، فارس) تا ڕادەیەک بۆ کوردیش. گەلۆ ئیسرائیل لەسەر پرسی کورد تا چەند ڕشدە ؟ ئایا لە ئێستاد ئیسرائیل گەشتۆتە ئەو ڕاستییە کە کورد هێزو پارسەنگی ناوچەکەن؟ ئایا ئیسرائیل دەیەوێت شان بەشانی ئەمریکا و ئەورپا کورد وەک هێزی میان ڕەوو و پاڵەوانی شەڕی داعش بکەن بە ئەکتەرو رۆڵی نکۆلی لێکراویان بۆ بگێرنەوە، چونکە ماوەی ٧٥ ساڵە تورک و عەرەب و فارس، کورد وەک هەرشەو مەرترسی و ئیسرائیلی دووم دەیشوبهێنن. کورد دژایەتیکی زۆر کراوە لەسەر ئەم پرسە.

نەخشەی نوێی ڕۆژهەڵاری نوێ، بۆ ئاسایشی ناوچەکەو جیهان بۆبوون بە ناوەندی گواستنەوەی وزە، خالی یەکلا کەرەوەیە بۆ ئیسرائیل  و تورکیا، باوەڕ ناکرێت ئیسرائیل ئەو دەرفەتە لە دەست بدات.
                 (١)
پێویستی ئیسرائیل بە هاوپەیمانی نوێ:  یان بەرەو یەکگرتویی، یان دابڕانی ستراتیژی ؟ 

ئیسرائیل لە ساتێکی مێژووی و سەرەکیدایە لە ستراتیژی ناوچەیی خۆیدا. 

گۆڕانکارییەکانی دوای ٧ ئۆکتۆبەر، ئیسڕائیل ناچار دەکات هەوڵ بدات  هاوپەیمانی نوێ درووست بکات کە بتوانێت لەو ڕووداوە نوێکانە بەرژەوندی ئیسرایل دەستبەکار بکات  . 

لە بەرەی ئابووریدا ئیسرائیل خۆی وەک هێزێکی تەکنەلۆژی و وزە جێگیر دەکات، زیرەکی دەستکرد و ئاسایشی ئەلیکترۆنی و تەکنەلۆژیای دارایی ( fintech )بەرەوپێش دەبات. ڕۆڵی سەرهەڵدانی وەک هەناردەکاری غاز بۆ ئەوروپا لە ڕێگەی بۆری ڕۆژهەڵاتی دەریای ناوەڕاستەوە کاریگەری ئابوورییەکەی بەهێزتر دەکات.

        (٢)
کۆماری ئیسلامی ئێران : وڵاتێک لەژێر فشاردا

تەماحە ناوچەییەکانی ئێران وەک فاکتەری دیاریکەر لە سیاسەتی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاستدا دەمێنێتەوە. تاران لە ڕێگەی گروپە نادەوڵەتیەکان بە وەکالەت لە (عێراق، سوریا، لوبنان و یەمەن )بەردەوامە لە کاریگەری، هەرچەندە دوای ٧ی ئۆکتۆبەری ساڵی ٢٠٢٤ بارودۆخەکە بەرو گۆرانکاری گەورە دەڕوات. بەڵام نائارامی ناوخۆیی و سزا ئابوورییەکان و دابەزینی داهاتی نەوت، پرسی کورد مەترسی لەسەر سەقامگیری ڕژێم دروست دەکەن.

بەرنامەی ئەتۆمی کۆماری ئیسلامی ئێران هێشتا وەک نیگەرانییەکی سەرەکی بۆ زلهێزە جیهانییەکان دەمێنێتەوە، مەترسی ڕووبەڕووبوونەوەی سەربازی هەمیشە لە ئارادایە، بەتایبەتی لە لایەن ئەمریکا وئیسرائیل. لە ئێستادا تاران هەوڵی بەهێزکردنی پەیوەندییەکانی دەدات لەگەڵ چین و ڕووسیاش، لە ئێستادا بەرنامەی تاران وایە خۆی وەک یاریزانێکی سەرەکی لە جیهانێکی فرە جەمسەری جێگیر بکات.

ئایا دەورو هەژموونی  کۆماری ئیسلامی ئێران بەرو لاواز بوون وکۆتایی دەچێت؟(لەسەر ئیمە پێویستە لە ڕۆژ هەڵاتی کەناراوی دەریای سپی ناوەڕاستدا بجەنگین و بەر بە هەڕەشەکان بگرین ، تا ڕێگربین لەوەی خوێن لەسەر خاکی ئێران بڕژێ ) ئەم وتەیە هی کۆڵۆنێڵ موجتەبا پاشایی ، سەرۆکی دەزگای هەوڵگەری و ئاسایشی نەتەوەی ئێران (ساواک ) بوو لە ڕۆژهەڵاتی ناویندا ، هەنگاوی ئێران رێگا گرتن بوو لە پان عەرەبیزم ، لە هەمان کاتدا ڕاچاندنی پلانی سەوز بوو لە لوبنان ، لە رێگای ناردنی سەید موسا سەدر بۆ لوبنان، بەرنامەی کۆتایش دروست کردنی هیلالی شیعی بوو، بەڵام دوای ٧ی ئۆکتۆبەری ساڵی ٢٠٢٤ ئایا ئەو خەونە کۆتایی هات و بوو بە کابوس،ئەوە ئەو پرسیارەیە کە پێویستی بەوەڵامە. دۆسییەی کورد، نەوەوی، ئابلوقەی ئابووری و پرسە ناوخۆیەکان سەربارو بنبار تەنگیان بە ئێران هەڵچنیوە لەم قۆناغەدا. ئەمریکاو ئیسرائیل و ئەوروپا ڕێگا دەدەن جارێکی کە ئێران بگەرێتەوە هەمان پێگە؟ یان ئێران ئەو تواناییەی هەیە بگەرێتەوە بۆ پێش ٧ی ئۆکتۆبەری ساڵی ٢٠٢٤. ئێران لە سوریا و لوبنان و یەمەن توشی شکەستێکی بێ وێنە بووە، لەعێراقیش لەژێر فشارو هەژموون وهەڕەشەی ئەمریکا وئیسرائیل دایە گەر شێوازی خۆگونجادن و لادان پەیڕەو نەکات لایەنگرانی دەبنە ئامانجی ئیسرائیل و سەرک ترەمپ.ئەگەر لەگەڵ هەڵومەرجی خوازراوی سیاسەتی نێودەوڵەتی خۆی نەگونجێنێت ئاشت نەبێتەوە باجێکی زۆر گەورەتر دەدات.

کۆماری ئیسلامی بەدەست کۆمەڵی دۆسیەی گرانەوە دەناڵێنێت، پرسی ئابڵوقەی ئابووری، چاکسازی مافی مرۆڤ، نەوەوی، پەیوەندی نێودەوڵەتی، بێ کاری، رەوتی چاکسازی.

ئێران لەپەیامی خەباتی ژن ژیان ئازادی تێگەیشت و بەئاگا هاتەوە؟. پرسی کورد پرسێکی بەردەوامە تەنها بەدیموکراسی و دانپێدانانی چارەسەر دەبێت، بۆیە کورد لەئێران دەستە وەستان نابێت، ئەوە ئاقڵمەندەکانی ئێرانن لە کۆتایی دا چۆن لەگەڵ ئەو پرسە دەست و پەنجە نەرم دەکەن. 

        (٣)
تورکیا لە نەخشەی نوێی ڕۆژ هەڵاتی ناوەڕاستی نوێ : 

تورکیا لە دوای پەیوەندی نوێی نێودەوڵەتی، دەیەوێت هێزێکی ناوازە بێت لە ناحیەی سیاسی و ئابووری. بەڵام ناکۆکی و نکۆڵی کردن لە گەلی کورد، وسیاسەتی عوسمانیزمی نوێ و سیاسەتی ناوخۆیی، پرسی ئابوری، پاشەکشەی دیموکرسی وڵاتی ڕووبەڕووی چارەنوسی نادیار کردۆتەوە.

 سەرانی تورکیا ماوەی ١٠٠ ساڵە نکۆلی لەماف و بونی گەلی کورد دەکەن. کێشە ئابورییەکان، پاشەکشەی ئازادی رۆژنامەگەری و دیموکراسی ،داروخانی بازاڕ. دەوری ئاک پارتی، ناتەبایی بەرەی چەپ و سۆشیال دیموکراتەکان و نەتەوە پەرستەتەکان. شەری کوردو پ ک ک. ئەو دۆسیانەن بارگرانی گەورەن بەسەر تورکیا، ئەوەندی تر تورکیا لە لایەن ئەوروپا وئەمریکا کەوتوتە ژێر روناکی، بەتایبەتی لەماوەی سەرهەڵدانی شەری داعش. لە ئێستادا تورکیا بەهەژانێکی قورس دا گوزەر دەکات، تەنانەت بەدەنگی بەرز تورکیا لەناو کاییەی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست پۆلین دەکرێت!. بۆیە لەم قۆناغە دا بەئاشکرا بانگەوازی ئاشتی دەکەن لەگەڵ کورد. سەرۆکی مەهەپەی نەتەوە پەرستی تورک بانگەوازی ئاشتی کرد، ئەم سیاسەتەی تورکیا بەرامبەر کورد، لەبەرامبەر هەست کردن و خوێندنەوەیەتی بۆ ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاستی نوێ هاتۆتە ئارا؟، ئەوە ئابوری ناسانی تورکیان باوەڕیان بە دەوڵەتی قوڵ هێناوە ڕایان بەرامبەر کورد بگۆڕن، یان تەنها کات کوشتن و بەڕێ کردنی کاتە بۆ دورخستنەوەی مەترسیەکان. تورکیا دەیەوێت بەسەر پرسی کورد باز بدات؟ خۆی بۆ ئەو ڕۆلە ئامادە بکات کە ببیێتە ئەندام لە یەکێتیی ئەورپا وببێتە ناوەندی پاراستنی ئاسایش، دەستەبەرکردنی ڕێرەوی سەلامەت بۆ گەیاندنی وزە بە ئەورپا؟

دۆسییەی کورد و ئابوری و هەمواری دەستور،پاشە کشەی دیموکراسی، گرتنی رۆژنامەنوسان و قەیوم و گرتنی ئیمام ئۆغڵوو، تورکیای ماندوو کردە. لە هەمان کاتدا ئەوروپا و کورد و ئیسرایل و جەبهەی ناوخۆی تورکیا لە پێگەی تورکیایان کەم کردوە. هەموان بە گومانن لە سیاسەتی ئێستای تورکیا. ئەمریکا، ئەوروپا، ئیسرایل، روسیا، ئێران، بەشێکی وڵاتانی عەرەبیش، گەلی کوردیش زۆر بە ئاگایی وگومانەوە لەسیاسەتی تورکیا دەڕوانێت لە هەمبەر پێڤاژۆی ئاشتی. کورتەی کەلام هەموان بە ئاگایی و گومانەوە لە تورکیا دەڕوانن.

        (٤)
دەوری عەرەبەکان، لەنەخشەی ڕۆژ هەڵاتی ناوەڕاستی نوێ :

عەرەب: گەشتکردن لە نێوان نەریت و مۆدێرنیزاسیۆندا

دەوڵەتانی عەرەبی ڕێگای نوێ دادەڕێژن، یان جیهانی عەرەبی هەروا بە دابەشبوون دەمێنێتەوە. وڵاتانی وەک سوریا و لوبنان لەگەڵ داڕمانی ئابووری و ناسەقامگیری سیاسیدا دەجەنگن، لە کاتێکدا میسر سەرەڕای گرنگی جیۆپۆلەتیکییەکەی ڕووبەڕووی فشارە ئابوورییە پەرەسەندووەکان دەبێتەوە. ئاساییکردنەوەی پەیوەندییەکانی نێوان هەندێک لە دەوڵەتانی عەرەبی و ئیسرائیل ئاماژەیە بۆ دوورکەوتنەوە لە دژایەتی ئایدیۆلۆژی، بەڵام تەحەددیاتەکان لە یەکخستنی تەواوەتی جیهانی عەرەبی فراوانتر لە نەزمێکی ناوچەیی یەکگرتوودا ماونەتەوە.

میسر وەک وڵاتێکی بەهێز خاوەن جەیش و سەرچاوەی مرۆی پێگەی جیۆستراتیژی لەم ڕۆدا ڕۆلی نادیدە ناگیرێت لە نەخشەی ڕۆژ هەڵاتی ناوەڕستی نوی دا.

سعودیە هاوتەریب بە نەرمی لەگەڵ ئەمریکا ڕێ دەکات و سیاسەتی نوێ پەیرەو دەکات.گەر پلانی ئەمریکا سەربگرێت بۆ نێودن گیری سعودیەو ئیسرائیل، سعودیە دەوری میحوەری دەگێرێت، تاڕادیەکی زۆر پێگەی تورکیا لێژ دەکات و سنورێک بۆ ئێران دادەنێت.

وڵاتانی کەنداویش بەدەر نابەن لەم گۆرانکاریە، هەرچەندە سیاسەتی دەرەوەی وڵاتانی کەنداو نەگۆرە بەتایبەتی بەرامبەر ئەمریکاو بەریتانیا ، بۆیە بەئاسانی داشەکانی خۆیان ناجولێنن و ناگۆڕن.
عەرەب بەبێ ئاسایی کردنەوەی پەیوەندیەکانی لەگەڵ ئیسرائیل وکورد ناتوانێت ببێتە ژمارەیەکی کاریگەر، بۆیە ئەو کاتەعەرەب دەتوانێت ببێتە ژمارەیەکی گەورە لەسەر مێزی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاستی نوێ کە لەگەڵ کورد و ئیسرائیل ڕیکبکەوێت.

                   (٥)
کورد: لە نێوان دیاریکردنی مافی چارەی خۆنوسین و فشارە جیۆپۆلیتیکییەکاندا:

ڕۆلی کورد؛ لە نەخشەی ڕۆژ هەڵاتی ناوەڕاستی نوێ. کورد، وەک گەلێکی بێ نیشتمان بێ دوڵەت، و پارچە پارچەکراو هەمیشە بەکار هێنراوە، لە لایەن دەوڵەتانی جیهان و دەوڵەتە داگیرکەرەکانی بە ئیسرائیلیشەوە. لەو باسەماندا ناگەڕینەوەی سەر مێژووی پر لەکارەساتی ١٠٠ ساڵەی ڕابردووی گەلی کوردستان لە هەر چوار پارچە، لێرەدا بە کورتی و بەجیا ئاماژە بە بارودۆخی هەر پارچیەک دەدەین.
باشووری کوردستان :

 لەئێستادا کورد لە باشوری کوردستان سەرەڕای کۆمەڵێ گرفت و تاڵی بەڵام خاوەن مافی دانپێدانراوە لە دەستوری عێراق دا، کورد لە شەری داعش دەوری کاریگەری هەبوو لە گەڵ بەرەی دژە داعش بوو پشکی شێری لە قوربانیدان بەرکەوتووە، هێزو پێگەی گەلی کورد لە ئێستادا بەرچاوە، کورد لەعێراق لە شەرێکی دەستوری و سیاسی و شەری خاک و ماف و نەتەوەیی تایفی قوڵ دایە، چاوەڕێ دەرفەت و گۆرانکاریە لە هەڵوێستی حکومەتی فیدراڵ. ئەمەش بەندە بە یەکگرتویی و یەک گوتاری کورد لەم بارودۆخەدا، هەروەها پەیڕەو کردن و کار کردن بە بنەماکانی دیمۆکراسی و نەترسان لە بەگەڕ خستنی ئامرازەکانی خۆ چاکردن، ئەوەندی تر هێزی هەرێمی کوردستان گورو تینی بۆ باکورو ڕۆژئاوا بەهێز دەبێت، پێجەوانەکەشی ڕاستە، لەبەرامبەریشدا لە ژێر کۆمەلێ فشار و ئابڵوقەو ڕزگاری دەبێت، بۆیە پێگەی هەرێمی کوردستان لە نەخشەی ناوچەکە گرینگی تایبەتی هەییە لە ڕوی سیاسی و ئابووری و هاوسەنگی هێز لە عێراق دا. 

کورد لە ڕۆژئاوای کوردستان؛ 

کورد، خاوەن هێزو پێگەی گەورەییە، لە ئێستادا ئەمریکا وئەوروپا و پێکهاتەکانی ناو سوریاو هێزە عەلمانی و دیموکراتەکان چاویان لە دەوری کوردە، ئیسرائیل بە ئاشکرا پەیام بۆ کوردانی ڕۆژ ئاوا دەنێریێت، کورد هاوسەنگی پاراستووە، داوای مافی ڕەوای خۆی کردوە، رێکەوتنی لەگەڵ سەرۆکی خۆسەپێنێ سوریادا کردو بە نێوەند گیری ئەمریکا و فەرەنسا ، بەڵام لە دەستوری کاتی کوردو ئەوروپا و ئەمریکاو تەوای پێکهاتەکانی بێ ئومێد کرد. کەواتە کوورد چاوەڕێ دەرفەت و هەنگاوە لە حکومەتی ڕاگوزەر، گەرنا هەموو دەرگاکان کراوە دەبن . کرادارەکانی حکومەتی ڕاگوزەر مەژدە بەخش نێن بەتایبەتی دوای کارەساتی کوشتاری دروز وعەلەویەکان و ڕاگەیاندنی دەستووری، و چونە ژێر هەژموونی کۆماری تورکیا. لەئێستادا کورد و قەسەدە تاکە ئومێدی کۆمەڵگای نێودەوڵەتین بۆ ڕاگرتنی بلانسی هێزو نخرۆ نەبوون لە سیستەمێکی ئیسلامی تۆتالیتاری بێ هاوتا. هەموو ئەو ئەگەرانە بۆ پێگەی کورد بەندن بە یەک ڕیزی و یەکگوتاری کورد لەڕۆژئاوای کوردستان لە ناوخۆیی و لەگەڵ تەواوی پێکهاتەکانی تر، ئەمەش وادەکات کورد لەناو هاوکێشە گەورەکاندا ژمارە بێت، چونکە دووری کورد و قەسەدە لەشەری دژە داعش کاریگەرو سەلمێنەری هێزێکی خاوەن دسپلینە، خاوەن ڕابردوێکی پرشنگداراە، لە هەمان کاتدا جێگای ئومێدە، بۆیە پێگەی کورد لە ڕۆژ ئاوای کوردستان تایبەتە.

کورد لە باکوری کوردستان:

 کورد،خاوەنی هێزێکی جەماوەری گەورەییە، دەوڵەتی تورکیا هەموو ڕێگاکانی لەناوبردن و سڕینەوەی دژ بەگەلی کورد بەکار هێناوە، لەئێستا پرۆسەی ئاشتی بەرێوەیە، لێدوانی (دەوڵەت باخچەلی و ئەردۆگان و ئۆزگور داود ئۆغڵو علی بابا جان)، سەبارەت بە کوردو پرۆسەی ئاشتی دڵخۆشکەرن بەڵام جێگای متمانە نیین و بەگومانەوە لییان دەڕوانین، عبدللە ئۆجەلان پەیامی ئاشتی ڕاگەیاند، قەندیل وەڵامی پەیامی ئاپۆی دایەوە ، دەم پارتی پەیامی خۆی ڕاگەیاند، لە نەورۆز کورد وەڵامی هەبوو. ئێستا نۆرەی دەوڵەتی تورکیایە هەنگاوی کردارەکی بهاوێت، عبدللە ئۆجەلان و تەوای زیندانیانی سیاسی ئازاد بکات ، دەستوور هەموار بکاتەوە، متمانە بداتە کوردان لەڕێگای دەستورەوە.  گەلۆ گەر تورک و تورکیا ڕاستگۆ نەبن بەرامبەر پرسی کورد، بەدڵنیاییەوە زەرەر مەندی یەکەم تورکیا و دەسەلاتدارانی دەبن، هەرگیز تورکیا دەوری کاریگەرو میحوەری نابێت بۆ ئاسایشی ناوچەکەو پاراستنی ڕێڕەوی وزە، دەبێت چاوەڕێی ڕۆژانی داهاتوو بین. بە بڕوای ئیمە کورد کلیلی بەدەست هێنانەوەی متمانەیە بۆ تورکیا، تورکیاێکی بەهێز و خاوەن پێگەو برا وە، لەهەمان کاتدا بەدەستهێنانی دەست کەوتی گەورە و ڕزگار بوون، ئەمەش بە دان نان بە مافی کورد و چاکسازی لە سیستەم و هەمواری دەستوور، وازهێنان لە خەونی سوڵتان و عوسمانیزمی نوێ و کار کردن بە بنەماکانی دیموکراسی وەدەست دێن. 

کورد لەڕۆژهەلاتی کوردستان: 

لەدوای کۆماری مهاباد و شۆڕشی ئیسلامی بزوتنەوەی ڕزگاری خوازی کورد لە ڕۆژهەڵاتی کوردستان، زەبرێکی کاریگەری بەرکەوت. حزبە کوردیەکانێش ئەو دەورەیان نەما بەتایبەتی دوای تیرۆرکردنی دکتۆرقاسملۆو دکتۆر شەرفکەندی و هاوڕێ کانیان، بەڵام وەک چۆن بە لەسێدارە دانی پێشەوا قازی مەحمەد و هاوڕی کانی پرسی کورد کۆتایی نەهات، بە تیرۆرکردنی قاسملۆ و شەرفکەندیش کۆتایی نەهاتوە، لە ڕۆژ هەلاتیش کورد چاوەڕیی دەرفەتە، چاوەڕێ دانپێدانان بە مافەکانیەتی، ئینکاری کردنی مافەکانی  کۆتایی پرسەکە نییە. کورد خاوەن مافە، خاوەن ماف هەمیشە هەقەو چاوەرێ دەرفەتە. خەباتی ژن ژیان ئازادی و نەورۆزی ساڵی ٢٠٢٥ پەیامێکی ڕوون و ڕاشکاو بوون بۆ کۆماری ئیسلامی ئێران، هێزی ئاشتی خەباتی مەدەنی، زۆر لە خەبات و شۆڕشی چەکداری بەهێز ترە.
کورد سەرەڕای ئەوەی دەوڵەتی سەربەخۆی نییە، بەڵام خۆڕاگری و پێگەیشتنی سیاسیی لە عێراق، سوریا، تورکیا و ئێراندا نیشانداوە.

خەباتی بێ وچانی ١١٥ ساڵەی کورد، لە هەر چوار پارچە، سەلمێنەری ئەو ڕاستیەیە کورد بەردەوامە لە خەبات وبەرخودان. گەر کورد تا ئێستا بەر نەعلەتی جوگرفیاو ستەمکاری وڵاتە زلهێزەکان و دەوڵەتانی داگیرکەر کەوتبیت، گەر سیاسەتی نکۆلی وجینۆسایدی بەرامبەر پەیڕەو کرابێت، گەر یاری بەچارەنوسی کرابێت لە ڕۆژ هەڵاتی ناەراست بەلام کورد ماوە، بەردەوامە لە بەرخودان!. لە ئێستادا دوای شەری داعش و گروپەتوندڕەوەکان، گەلی کورد بۆتە هێزێکی باڵکێش لەسەر ئاستی وڵاتانی جیهان و ڕای گشتی جیهانی.

 لەئێستادا کورد ڕەوندیكی بێشوماری لە هەندەران هەیە، کورد دەوری کاریگەری تۆمار کرد لە تێکشکاندنی ئەفسانەی داعش، کورد هێزێکی میان ڕەو ماف خوراوە، لەسەردەمی ئێستا لە بنیاتنانەوەی نەخشەی نوێی ڕۆژ هەڵاتی ناوەڕاستی نوێ، بە( یەک بێت یان بە چوار) ! ناکرێت ڕۆلی کورد نادیدە بکرێت، لە ئێستادا هەڵ و مەرجەکان لە خزمەت پرسی کورد دایە، ئیتر کاتی ئەوە بەسەر چوو بەناوی جیهاد، ئاین، ئایدۆلۆژیا، سۆز، قوربانی بدات و کوری خۆی بکاتە قوربانی کچی خەڵک. دەبێت سیاسەت زانانی کورد و کار بەدەستانی ئێستا هەموو دەرگاکان بەکراوەیی بهێڵنەوە، نابێت وشەی حەرام بوونی هەبێت، تاکە کار، پرس، کایە، پرانسیپ، تاکتیک، ستراتیژ تەنها و تەنها بەرژەوەندی گەلی کورد بێت بەبێ دانانی سنور. بۆکورد، کاتی یەکێتیی و یەکبونە، کاتی کورد بوونە، کاتی ڕزگار بوونە.
بەبێ یەکێتیی کوردان، لە ناوخۆی خۆیان، لەنێوان هەرچوار پارچە. بەبێ یەکگرتوویی و یەک گوتاری ئاسۆی ڕوون بونی نابێت، کاتی داتەکاندنی تەپ و تۆزی خۆخۆریی و خۆ بە کەم زانینە.

بۆیە دەبێت بەیەک بێت یان بەچوار! لەسەرمێزی ڕۆژ هەڵاتی نوێ ناوەڕاست یاریکەربین نەک یاری پێکراو، دەبێت بزانین چۆن دەلیزین لەم ڕۆژگارەدا.

ڕۆژھەڵاتی ناوەڕاست لە مەیدانی گۆڕانکارییە گەورەکاندا دادەچێت. کوردان، وەک هێزێکی نوێ، بەڵام دەبێت یەکگرتوو بین، دەبێت بتوانن ڕێکخستنێکی نوێ، سیاسەتی نوێ پەیڕەو بکەین و لەهەمان کاتدا داوای مافی چارەخۆنوسین لە هەر چوار پارچە بکەین. هەرچەندە ئێران، تورکیا،عێراق، سوریاو وڵاتانی عەرەبی، ناچنە ژێر باری گۆڕینی نەخشەی ناوچەکە بەڵام بەرژەوەندییە نێودەوڵەتیەکان و ئارامی ناوچکە پێویستی بە دۆخێکی نوێ و هێزی نوێ هەیە ، بەر ئەنجام لە ئەمەدا دۆخێکی نوێ درووست دەبێت کە ئیسڕائیل و کورد و عەرەب و تورک و فارس لەناو هەژمارەکانی نەخشەی نوێی ڕۆژ هەڵاتی ناوەڕاستی نوێدا بن؟ یان کورد و ئیسرائیل هێزی نوێ دەبن؟.

لە دەرەوەی ئەم ئەکتەرە سەرەکیانە، ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست گۆڕانکاری فراوانتر بەخۆیەوە دەبینێت:

گواستنەوەی وزە: گۆڕانکاری بەرەو وزەی نوێبووەوە و بەرهەمهێنانی هایدرۆجین خەریکە جێگەی خۆی دەگرێتەوە، وڵاتانی وەک ئیمارات و سعودیە وەبەرهێنان لە پڕۆژەی سەوزدا دەکەن.
گۆڕینی دیجیتاڵی: تەکنۆلۆژیایی دارایی(  fintech ) و زیرەکی دەستکرد و بازرگانی ئەلیکترۆنی ئابووری ناوچەکە لە قاڵب دەدەنەوە، بەتایبەتی لە وڵاتانی کەنداو و ئیسرائیل. گۆڕینی هاوپەیمانییەکان: دووبارە قەبارەدانانی سیاسەتی دەرەوە لەلایەن تورکیا و ئیسرایل ، عەرەب، فارس، کورد، دینامیکی دەسەڵات پێناسە دەکەنەوە، کورد لە خالی نائارامی ناوچەکە بۆ خالی هاوسەنگی و بڕیار و پێگە.

بەرئەنجام

ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست دەچێتە قۆناغێکی نوێ، قۆناغێک کە ڕکابەرییە کۆنەکان بەردەوام دەبن، بەڵام دەرفەتی نوێ بۆ هاوکاری و گەشەپێدان سەرهەڵدەدەن. یاری نێوان خواستەکانی کورد، ستراتیژی ناوچەیی ئیسرائیل، مۆدێرنیزاسیۆنی عەرەبی و بەرخۆدانی ئێران بەرامبەر گۆڕانکاری، داهاتووی ناوچەکە لە قاڵب دەدات. تا چەند ئەم ئەکتەرانە خۆیان لەگەڵ ڕەوتە جیهانییەکان و فشارە ناوخۆییەکان دەگونجێنن، ئەوە دیاری دەکات کە ئایا ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاستی نوێ یەکێکە لە پێشکەوتنەکان یان بەردەوامی ململانێکان، گەلی کورد لە هەرچوار پارچە دوای ١٠٠ ساڵ بەرخودان و شۆرش و خەباتی چەکداری، لە ئێستادا دوای گۆرانکاریەکانی سیستەمی جیهانی پێشکەوتەن تەکنۆلۆژییەکان، گەلی کورد هێزی لە ئاشتی دا دۆزیوەتەوە، ئەمەش خالی وەرچەرخانە لە خەباتی ئازادی خوازی گەلی کورد، ئەوەش بەهێزترین چەکە، بۆیە لە هەر پارچەیەکی نیشتمان بەجیاوازی بارو دۆخەکەی ئاگای و بەرنامەی هەیە. کورد لە هەرچوار پارچە خۆی ناسیوە، کورد سەرەڕای ئەوەی دەوڵەتی سەربەخۆی نییە، بەڵام خۆڕاگری و پێگەیشتنی سیاسیی لە عێراق، سوریا، تورکیا و ئێراندا نیشانداوە.