ژینگەی سیاسی وڵاتانی جیهانی سێهەم و بە تایبەتیتر  وڵاتانی رۆژهەڵاتی ناوەراست لەبارترین هەلومەرجی هەیە بۆ شەر و دووبەرەکی و ژێردەستەیی بوون. وڵاتی سوریا پاش نیوسەدە دەسەڵاتداری بنەماڵەی ئەسەد سەرئەنجام بێ خۆراگری کۆتایی بە دەسەڵاتەکەی هات. قۆناخی گواستنەوەی دەسەڵات و نووسینەوەی دەستووری تازە یەکێ لە قۆناخە گرنگەکانە کە چۆنییەتی سیستمی سیاسیی ئەو وڵاتە دیاری دەکات.دیارە باشترین بژاردە لەو قۆناخەدا مۆدێلی فیدراڵییە کە ئیستاش یەکێ لە باوترین شێوازەکانی بەرێوەبەرییە لە جیهاندا. پێش لە هەر باسێک دەبێ بگوترێ کە سیستمی داهاتووی سوریا بێجگە لە مافی کەمینە و پێکهاتەکان دەبێ بەرژەوەندی هندێک وڵاتی دەرەکی دابین بکات. کوردەکانی سوریا کە نزیک بە 40% خاکی ئەو وڵاتەی لە ژێر دەستدایە لە ژێر چەتر و پاڵپشتی ئەمریکادایە. بەرە و پێکهاتەی سونە مەزهەب کە ئیستا لە ژێر دەستی تەحریرولشامی سەر بە تورکیا دایە، چارەنووسی نادیار و ناروونە. باقی پێکهاتەکان وەک عەلەوی، شێعە و،،، لە کۆماری ئیسلامی و رووسیا نزیکن. ئەو سێ پێکهاتە کە هەر یەک بەرژەوەندی و داخواز و یۆتۆپیای جیاوازییان هەیە زۆر ئەستەمە بە ئاسانی لە ژێر چەتری سیستمێکی سیاسییدا رێک بکەون و بەرێوەبەری وڵات بکەن.

ئەگەر پێکهاتەکانی سوریا هەموویان نەتەوەیی و رەگەزی بووایە ئاسانتر رێک دەوکەوتن هەتا ئەوەیکە رەوتێکی سونەی رادیکاڵ وەک تەحریرولشام کە داعشی لە ناخییدا شاردۆتەوە. رەوتی تەحریرولشام هەرچەن لە رواڵەتدا دەیهەوێ بە شێوازی سەردەمیانە و دیموکراتیک لە گەل رەوتە ناوخۆییەکان و دنیای دەرەوە(تەنانەت ئیسرایل )دا مامەڵە و دانووسان بکات بەڵام گومان ناکرێ کە ئەو رەوتە کە پێکهاتەیەکی فرە رەگەزە و بێجگە لە تورکیا پێدەچێ لە شوێنی دیکەشەوە دەستێوەردانیان تێدا بکرێت، بتوانێ بە ئاسانی ملکەچی دەستوور و یاسای سیاسی داهاتوو بێت. تەحریرولشام بێجگە لە پرسی بیروباوری توندرەوانە کێشەی عەفرین و ناوچە داگیرکراوە عەرەبییەکانی لە لایەن کوردەکانەوە هەیە. شایانی باسە کە دەوڵەتی تورکیا ناتوانێ هەتا کۆتایی خاوەنداری و پاڵپشتی تەحریرولشام بکات چ لە بواری ئاشتییدا بێت یا شەرخوازی.

دەسەڵاتی خۆسەر لە خۆرئاوای وڵات سەرەرای تەمەنێکی کەمی سیاسی بەڵام ئەزموونێکی زۆری بە حوکمی ژیئۆپۆلیتیک بە خۆوە دیوە. مانیفیستی دەسەڵاتی خۆسەر لە سەر بنەمای هزری چەپ و مارکسیستییە و هەر لە سەرەتای سەرهەڵدانەوە هەتا ئیستا لە ژێر پەڕوباڵی ئەمریکادا بووە و تەنانەت لە لایەن رووسەکانیشەوە  پەسەند و پارێزراو بوون. دەسەڵاتی خۆسەر سەرەرای هزری سیکۆلار و دیموکراتیک بەڵام وەکوو تەحریرولشام کێشەی تایبەت بە خۆیی هەیە کە بە کورتی بریتین لە
ــ پرسی عەفرین

ــ نەبوونی سەربەخۆیی بریاردان. دیارە پێکهاتەکانی دیکەی سوریا و تەنانەت ئەمریکاش پێی قەبووڵ ناکرێ کە دەسەڵاتی خۆسەر  لە بەرێوەبردنی داهاتووی سوریادا لە پەکەکەوە دەستوور وەربگرێ. بۆ دەسەڵاتی خۆسەر ئەستەمە کە لە گەل دراوسێییەکی وەک تورکیا کە ئەندامی ناتۆیە بۆ هەمیشە لە دژایەتی ناکۆکییدا بێت هەر بۆیە پێدەچێ دەسەڵاتی خۆسەر لەو بوارەدا چاکسازی بکات.

ــ دەسەڵاتی خۆسەر لەو چەن رۆژەی دواییەدا خاکێکی بەرفراوانی غەیرە کوردستانیی داگیر کردووە و دەوڵەتی ئیسرایل وەک سەرکەوتووی شەری لوبنان و سوریا  پێی خۆشە دەسەڵاتێکی غەیرە دینی وەک دەسەڵاتی خۆسەر هاوسنوور و دراوسێی بێت هەتا تەحریرولشام. 
بە گشتی دەسەڵاتی خۆسەر لە هەموو بوارێکەوە ئامادەیی بۆ پێکهێنانی سیستمی دیموکراتیک و فیدراڵ هەیە.

سوریا کێشەی زۆرە و ئەستەمە وڵاتانی رۆژئاوایی دان بە رەوتێکی توندرەوی سونەدا بنێن بۆ پێکهێنانی دەسەڵاتێکی سیاسی دیموکراتیک. تورکیاش  دەزانێ کە رەوتی کوردی لای بیرورای گشتییدا پەسەندترە هەتا رەوتی تەحریرولشام هەر بۆیە دوو بژاردەی دەبێت کە یەکەمیان هەڵگیرسانی ئاگری شەرە لە گەل کوردەکاندا و دووهەم بابەتیش نزیک بوونەوە و ملکەچ بوونی دەزگای سیاسی ترەمپە.
کۆتا و سەرئەنجام: تورکیا دژی هەرجۆرە رێکەوتنێکی ناو سوریایە و وا پێشبینی دەکرێ کە راستەوخۆ رووبەرووی دەسەڵاتی کوردی ببێتەوە. لە لایەکی دیکەشەوە دنیای رۆژئاوا کە دنیای بەرژەوەندییە تەنانەت بەرژەوندییەکانیشیان لە دژی یەکترە پێدەچێ دوای شەرێکی درێژخایەنی ناوخۆیی و ماندووبوونێکی گشت لایەنە ئینجا بەو قەناعەتەیان بگەیەنن کە بە رەزامەندی هەمووان دەسەڵاتێکی دووفاکتوو و لەرزۆک و قەرزدار کە ویستی کۆلۆنیالیزمە پێک بێنن.