قەیرانی دەستپێشخەریی لە سیاسەتی ئۆپۆزسیۆندا: شیکاریی دۆخی ١٥ ساڵی ڕابردووی هەرێمی کوردستان!
لە ماوەی پازدە ساڵی ڕابردوودا، گۆڕەپانی سیاسیی هەرێمی کوردستان شاهیدی سەرهەڵدانی هێزی جیاواز بووە لە دەرەوەی دوو حزبی سەرەکیی دەسەڵاتدار. بەڵام وەک لە ناونیشانەکەدا هاتووە، کێشەی بنەڕەتیی ئەم هێزانە نەبوونی "دەستپێشخەریی" و پڕۆژەی سیاسیی سەربەخۆ بووە. ئەم شیکارییە بە وردی لەسەر ئەو ئارگیۆمێنتە دەوەستێت کە چۆن نەبوونی دەستپێشخەریی، ئۆپۆزسیۆنی کردووەتە هێزێکی پاشکۆ و کاردانەوەیی (ڕیئاکشن)، و ئەمەش چ دەرەنجامێکی لەسەر بنکەی جەماوەری و فەزای گشتیی هەرێم هەبووە.
⨳سیاسەت وەک دەستپێشخەریی: چەمک و گرنگییەکەی:
لە بنەڕەتدا، سیاسەت بریتی نییە لە دژایەتیکردنی ڕەها، بەڵکو بریتییە لە توانای دروستکردنی گوتار و داڕشتنی ئەجێندایەک کە بتوانێت کاریگەری لەسەر ڕای گشتی و بڕیاری سیاسی دابنێت. لە مۆدێلە دیموکراسییە پێشکەوتووەکاندا، ململانێی نێوان دەسەڵات و ئۆپۆزسیۆن لەسەر بنەمای کێبڕکێی نێوان دوو یان زیاتر "پڕۆژەی حوکمڕانی" بەڕێوەدەچێت. دەسەڵات پڕۆژەی خۆی بۆ بەڕێوەبردنی وڵات هەیە، و ئۆپۆزسیۆنیش نابێت تەنها ڕەخنەگر بێت، بەڵکو دەبێت خاوەنی "بدیل"ێکی ڕوون و کرداری بێت.
◀ سیاسەتێک نەتوانێ دەستپێشخەریی هەبێ؛ ناشتوانێ ڕوئیا و دیدگای جیاوازی بۆ سیاسەت و حوکمڕانی و نەتەوە هەبێ."
ئەم دەستپێشخەرییە تەنها لە کاتی هەڵبژاردندا دەرناکەوێت، بەڵکو پرۆسەیەکی بەردەوامە لە پێشکەشکردنی نەخشەڕێگا، پێشنیازی یاسایی، داڕشتنی سیاسەتی ئابووریی جێگرەوە، و کردنەوەی دیبەیتی گشتی لەسەر پرسە چارەنووسسازەکان. کاتێک ئۆپۆزسیۆن ئەم توانایەی نامێنێت، ماهیەتی خۆی وەک هێزێکی سیاسیی کاریگەر لەدەست دەدات.
⨳ ئۆپۆزسیۆنی کوردی: لەنێوان کاردانەوە و نەبوونی پڕۆژە:
ئەگەر سەیری مێژووی ١٥ ساڵی ڕابردووی هێزە ئۆپۆزسیۆنەکانی دەرەوەی پارتی و یەکێتی بکەین، دەبینین کە جووڵەی سیاسییان زیاتر لە چوارچێوەی "پەرچەکردار"دا بووە. واتە، ئەوان لەبری ئەوەی خۆیان گەمەکە دروست بکەن، تەنها یاریزانێک بوون لەناو ئەو گۆڕەپانەی کە دەسەڵات سنوورەکانی بۆ دیاری کردووە. بۆ نموونە، زۆربەی هەڵوێست و چالاکییەکانیان وەک وەڵامێک بووە بۆ قەیرانێکی مووچە، گەندەڵییەکی ئاشکراکراو، یان بڕیارێکی حکومەت. ئەمە وایکردووە کە:
• پاشکۆیەتی سیاسی: ئەجێندای سیاسیی ئۆپۆزسیۆن بە شێوەیەکی ناڕاستەوخۆ لەلایەن دەسەڵاتەوە دادەڕێژرێت. کاتێک دەسەڵات قەیرانێک دروست دەکات یان پرسێک دێنێتە پێشەوە، ئۆپۆزسیۆن ناچار دەبێت هەموو وزەی خۆی لەسەر ئەو پرسە خەرج بکات و لە داڕشتنی پڕۆژە ستراتیژییەکەی خۆی دوور دەکەوێتەوە.
• لاوازیی بونیادی فیکری: کاتێک سیاسەتکردن دەبێتە کاردانەوە، پێویستی بە بونیادێکی فیکری و فەلسەفیی قووڵ نامێنێت. دژایەتیکردنی گەندەڵی یان خراپیی خزمەتگوزاری پێویستی بە تیۆرییەکی ئاڵۆز نییە، بەڵام پێشکەشکردنی مۆدێلێکی ئابووریی جێگرەوە یان دیدگایەکی نوێ بۆ پەیوەندییەکانی هەرێم، پێویستی بە کاری فیکریی ورد و تیمێکی پسپۆڕ هەیە، کە ئەمە خاڵی لاوازی ئۆپۆزسیۆنی کوردی بووە.
⨳ دەرەنجامەکان: پوکانەوەی جەماوەر و بەرتەسکبوونەوەی فەزا:
نەبوونی دەستپێشخەریی و پڕۆژەی ڕوون، دوو دەرەنجامی ترسناکی بۆ خودی ئۆپۆزسیۆن و کۆمەڵگاش هەبووە. یەکەمیان، پوکانەوەی بنکەی جەماوەرییە. خەڵک لە سەرەتادا لەوانەیە بەهۆی تووڕەیی و ناڕەزایەتییەوە لە دەوری هێزێکی ئۆپۆزسیۆن کۆببنەوە، بەڵام کاتێک دەبینن ئەو هێزە تەنها توانای هاوارکردنی هەیە و هیچ پڕۆژەیەکی کرداری بۆ چارەسەر پێ نییە، وردە وردە سارد دەبنەوە و بێهیوا دەبن. جەماوەر پێویستی بە هیوا و بدیل هەیە، نەک تەنها ڕەخنە.
دووەمیان، بەرتەسکبوونەوەی فەزای گشتییە. ئۆپۆزسیۆنێکی بەهێز و خاوەن پڕۆژە دەتوانێت فشار دروست بکات بۆ فراوانکردنی ئازادیی ڕادەربڕین، پشتیوانیکردنی کۆمەڵگای مەدەنی، و چاودێریکردنی دەسەڵات. بەڵام کاتێک ئۆپۆزسیۆن خۆی لە قەیرانی ناوخۆییدا دەژی و خاوەنی دیدگایەکی ڕوون نییە، ناتوانێت ببێتە ئەو چەترەی کە هێزە مەدەنی و دەنگە ئازادەکان لەژێریدا کۆببنەوە. لەم حاڵەتەدا، دەسەڵات ئاسانتر دەتوانێت فەزای گشتی کۆنترۆڵ بکات و سنوورەکان بەرتەسکتر بکاتەوە.
⨳ هۆکاری لاوازی: فشارەکانی دەسەڵات یان کەمتەرخەمیی ناوخۆیی؟
ڕاستە کە دەسەڵات لە هەرێمی کوردستاندا خاوەنی هێزی سەربازی، ئابووری و میدیاییە و بە هەموو شێوەیەک هەوڵی لاوازکردنی ئۆپۆزسیۆنی داوە. بەڵام بەشێکی گەورەی توانایی هێزی ئۆپۆزسیۆن لەناوەوەی خۆیدایە. شکستی ئۆپۆزسیۆن تەنها دەرەنجامی فشاری دەرەکی نییە، بەڵکو بە پلەی یەکەم دەرەنجامی قەیرانێکی ناوخۆییە. ئەم قەیرانە لە چەند خاڵێکدا خۆی دەبینێتەوە:
• نەبوونی ستراتیژێکی درێژخایەن و تەسلیمبوون بە سیاسەتی ڕۆژ.
• شکستهێنان لە دروستکردنی سەرکردایەتییەکی کاریزمی و خاوەن دیدگا.
• پشتگوێخستنی کاری فیکری و توێژینەوە بۆ داڕشتنی سیاسەتی جێگرەوە.
• نەتوانینی خۆڕێکخستنەوە و نوێبوونەوە دوای هەر شکستێک.
بۆیە، لەکاتێکدا کە ناتوانرێت ڕۆڵی سەرکوتکاریی دەسەڵات نادیدە بگیرێت، بەڵام هۆکاری سەرەکیی ئەم دۆخە دەگەڕێتەوە بۆ خودی ئەو هێزانەی کە نەیانتوانیوە لە ئاستی پێویستییەکانی قۆناغەکەدا بن و خۆیان لە هێزێکی کاردانەوەییەوە بگۆڕن بۆ هێزێکی دەستپێشخەر و خاوەن پڕۆژە.
رابەر تەڵعەت