دواین هەواڵ

کلیلی دەرگا داخراوەکان

‌د.سالار عوسمان

14 کاتژمێر پێش ئێستا

دایالۆگ هەر چەمکێکی سیاسی نییە، بەڵکو چەمکێکی گشتگیریی فرەڕەهەندی قسەهەڵگری قووڵە، بۆیە ئەگەر بمانەوێت بە تێگەیشتنێکی سیاسییەوە و، سەبارەت بە سیاسەت گەنگەشە بکەین، وا چێترە کە چەمکی دایالۆگی سیاسی بەکاربهێنین، کە هەر وایشە، لە ئاستی سیاسی، تایبەت ئەوانەی زانستییانە سیاسەت دەکەن، یانژی ئەوانەی لەو بوار و بیاڤەدا دەخوێنن، چەمکی دایالۆگی سیاسی بەکاردێنن، تا وردتر بئاخفن و ڕوونتر ببینن. ئەگینا، وەک گوتمان دایالۆگ چەمکێکی گشتگیرە و هەر بوار و بیاڤێک، ڕا و ڕوانگەی تیا بێت، بەدڵنیاییەوە کێڵگەی دایالۆگە و، کورتتر بێژین، لە کوێ مژارێک هەبێ دایالۆگ لەوێیە، وەک چۆن ئەم ژمارەیەی گۆڤاری هەردەم گشتگیرانە لای لە چەمکی دایالۆگ کردۆتەوە، کە هیوادارم مایەی سوود و مفا بێت. 

کۆمەڵگەی کوردستانی بێ دایالۆگ نەبووە، ئەدەبی میللی پێمان دەڵێ، کە جڤاکی کوردی جۆرێک، چەشن و شێوازێک لە دایالۆگی لە ناخ و ناواخنی خۆیدا هەڵگرتووە. گەر سەیری دەقەکانی فۆلکلۆری کوردی،  ئەدەبی زارەکی و ئەدەبی میللیی کوردی بکەین، زەڵاڵ و زوڵاڵ ئەو دایالۆگە دەبینین، دایالۆگی نێوان عاشق و مەعشووق، پاڵە و سەرپاڵە، باوک و کچ، ژن و مێرد و تا دوایی، کەواتە کورد لەگەڵ دایالۆگدا بێ زەوینە و زەین و  زینەت و زەمەن نییە.

مەتڵەبی ئێمە لەم وتارەدا دایالۆگی سیاسییە، کە بە بڕوای من تا ئێستێ، کە زەمەنێکی زۆر بەسەر سیاسەتکردنی کورددا تێپەڕیوە، وەک پێویست نییە و ئاریشەدارە، ئاریشەکانی زۆرن، من لێرەدا و لەم دەرفەت و دەلیڤەیەدا هەوڵ دەدەم باس لە گرنگترین ئاریشەیان بکەم، کە ئەویش، (ئاریشەی مۆنۆلۆگ)ە.

مۆنۆلۆگ واتە خوددواندن، واتە قسەکردن لەگەڵ خۆ و ناوخۆ و خود و خۆت، ئەمەیش هۆکارەکەی بۆ ئەوە دەگەڕێتەوە، کە کورد نەتەوەیەکی بندەست بووە، جونکە بندەستی هێزی دایالۆگت لێ ئەسەنێتەوە و پتر ئەتکا بە بوونەوەرێکی ناخی، بوونەوەرێک، سۆزیانە دەگەڵ ناخی خۆیدا و شەرمنانە لەگەڵ دەرەوەی خۆیدا دەئاخفێ و بەرخورد دەکات، هەر بۆیە وەک دەبینین کورد سۆزیانە دەئاخفێ و دەقەکانی پڕن لە سۆز، خود، هەڵچوون و، تەنانەت ئەگەر ئەو قسەیەش وەبیر خۆمان بهێنینەوە، کە گوتراوە: (کورد هەموویان شاعیرن)،، موحەقەق بێ سەبەب نییە و، خۆ هەموو ئەو دەنگبێژانەی دوێنێ و ئەم سترانبێژانەی ئیڕۆ و، هەموو ئەو ئاواز و میلۆدیانەی کورد، کە زۆریشی  لەلایەن دەرودراوسێوە دزراون و ئێستێ خۆیانی پێ با دەدەن، شەن و کەو بکەین، دەبینین، کە کورد گەلێکی سۆزییە و سۆزیش وا لە ناخدایە و ناخیش پڕە لە خۆدواندن، هەر لەوەشەوە مۆنۆلۆگ:

(خۆدواندن) بووە بە بەشێک لە خەسڵەتی کوردانە و، دواتر ئەم خەسڵەتەشی لێ بووە بە ئاریشە، ئاریشەی ئەوەی نەتوانێ وەک پێویست بپەڕێتەوە، پەڕینەوە لە مۆنۆلۆگەوە بۆ دایالۆگ، واتە بۆ قسەکردن، گفتوگۆکردن و گەنگەشەکردن دەگەڵ ئەوانی تردا.

ئەگەر ڕێک و ڕوون و ڕەوانیش بێینە سەر سیاسەت، کە دایالۆگی سیاسی زێڕ و زەری و زرێی سیاسەتە، ئەوا سەرەڕای ئەو پاشخانە نەرێنییە جڤاکی و کەلتوورییەی کە باسمان کرد: (پاشخانی مۆنۆلۆگ لای کورد)، ئینجا کورد لەگەڵ خەڵکانێکدا دایالۆگی سیاسی کردووە، یا ئەوەتا داگیرکەر بوون، یانژی وڵاتی بەهێز و زلهێز بوون، لەو حاڵەتەشدا جۆرێک لە لاوازیی بۆ کورد چێ بووە، کە نە کاراوە و نەیتوانیوە باش و هاوسەنگ و لە یەک ئاستدا دایالۆگ بکات.

لێرە، بۆ ئەوەی هاوسەنگی زانستییانە لە تێز و تێڕوانینەکانماندا بپارێزین، ناکرێ باسی ئەو ڕاستییەش نەکەین، کە ئازادیی کوردستان، جا بە ئەوانەی نێو مێژووشەوە، جۆرێک لە ئازایی، کارزانی و لێزانی بە دایالۆگی سیاسیی کوردییەوە بەخشیوە، هەر بە نموونە لە ئەزموون و دەرەتانەکانی: شۆڕشی ئەیلوول، بەرەی کوردستانی، پڕۆسەی بنیاتنانەوەی عێراقی نوێ و نووسینەوەی دەستووری عێراق و، تا ئێستێ، دایالۆگی سیاسیی کوردی، جۆرێک لە پێگەیین و  هەراشبوونی بەخۆیەوە بینیوە و عیززەتی نەتەوەیی پاراستووە، کە لێرەدا دەکرێ وەک میناک و نموونە هەڵوێستەکانی سەرۆک مەسعود بارزانی لە نێو دایالۆکی سیاسیدا  وەربگرین، تەنانەت لەسەر زاری دەرودراوسێ و بیانییەکانیش، کە ئاماژە بۆ ئەوە دەکەن، سەرۆک چەند سەرڕاستانە، کوردانە و سیاسییانە دایالۆگی سیاسی دەگەڵ هەموواندا کردووە، هەر کات پێویست بوو بێت دەرگەکانی بەکراوەیی جێهێشتووە و، لە کوێیش پێویست بووبێ بە نەخێر وەڵامی بەرانبەرەکانی داوەتەوە، نەخێرێک، کە کورد لە سەربەرزیدا بهێڵێتەوە و لە بەهای دایالۆگی سیاسییش کەم نەکاتەوە.

دایالۆگی سیاسی، زانستە، هونەرە، ژیرییە، پێویستییەکی سەردەم و کلیلی کردنەوەی دەرگاکانە بە ئاراستەی هەنگاوهەڵێنان بەرەو بەرهەمداری، بۆیە دەبێ حزبەکانی کوردستان باشتر لەو زانستە قووڵ ببنەوە و کادیرەکانیان بخەنە نێو نیعمەتی فێربوونەوە، تا بشێین هەنگاوی باشتر و بەرهەمدارتر بنێین و، دایالۆگی سیاسی بکەین بە چارەسەر، چارەسەری هەموو ئەو گرفتانەی، کە تەنیا دایالۆگی سیاسی دەتوانێت ببێت بە چارەسەر، ببێت بە کلیل و دەرگا داخراوەکان بکاتەوە.

Copyright © 2020 All Rights Reserved Designed And Developed By AVESTA GROUP