هەرێم نیوز
بەشی : میکانیزمەکانی بیرکردنەوەی خورافی
Vyse (2014)
 لە کتێبەکەیدا "باوەڕکردن بە شتی سەیر: میکانیزمە دەروونییەکانی بیرکردنەوەی خورافی" باس لەوە دەکات کە باوەڕ بە جادوو بەشێکە لە بیرکردنەوەی خورافی. ئەم جۆرە بیرکردنەوەیە لە ئەنجامی چەند هەڵەیەکی لۆژیکی و بیرکردنەوەی هەڵە لە پەیوەندییەکاندا سەرهەڵدەدات:

هەڵەی پەیوەندیدان: مرۆڤ مەیلی ئەوەی هەیە پەیوەندی لە نێوان دوو ڕووداوی بێپەیوەند دروست بکات. بۆ نموونە، کەسێک دەڵێت "هەر کاتێک ئەم بەردە لەگەڵ خۆم هەڵبگرم، بەختم باش دەبێت".

بیرکردنەوەی دووانەیی: بیرکردنەوەیەکە کە جیهان بە دوو بەشی ڕەها دابەش دەکات، وەک باش و خراپ. ئەمە وا دەکات خەڵک باوەڕ بە بوونی هێزە باش و خراپەکان بهێنن.

 هەڵەی پشتڕاستکردنەوە: مەیلی گەڕان بەدوای زانیاری کە تەنها بۆچوونەکانی خۆمان پشتڕاست دەکاتەوە. بۆ نموونە، کەسێک کە باوەڕی بە جادوو هەیە تەنها ئەو ڕووداوانە دەبینێت کە پشتگیری لە باوەڕەکەی دەکەن.

بەشی : کاریگەری پلاسیبۆ

Moerman (2002)
 لە کتێبەکەیدا "واتای پزیشکی: کاریگەری پلاسیبۆ و چارەسەری کولتووری" ئاماژە بەوە دەکات کە زۆربەی کاریگەرییە سەرنجڕاکێشەکانی جادوو دەکرێت بە کاریگەری پلاسیبۆ ڕوون بکرێنەوە:

چاوەڕوانی: کاتێک کەسێک باوەڕی بە کاریگەری جادوویەک هەیە، ئەم چاوەڕوانییە دەتوانێت کاریگەری لەسەر دەروون و جەستەی هەبێت.

 مێشک و جەستە: توێژینەوەکان دەریانخستووە کە باوەڕ و چاوەڕوانی دەتوانن کاریگەرییان لەسەر پڕۆسە فیزیۆلۆژییەکانی جەستە هەبێت.

 کۆنتێکستی کۆمەڵایەتی: کاریگەری پلاسیبۆ بەهێزتر دەبێت کاتێک لە کۆنتێکستێکی کۆمەڵایەتی-کولتووریدا ڕوودەدات، کە ئەمەش زۆر جار لە ڕێوڕەسمە جادووییەکاندا هەیە.

بەشی : پێداویستی دەروونی

Irwin (2009)
 لە کتێبەکەیدا "دەروونزانی پارانۆرماڵ" 
ئاماژە بەوە دەکات کە باوەڕ بە جادوو دەتوانێت وەک میکانیزمێکی بەرگری دەروونی کار بکات:

کۆنترۆڵ: باوەڕ بە جادوو دەتوانێت هەستی کۆنترۆڵ بە کەسەکە ببەخشێت لە دۆخە نادڵنیاییەکاندا.

مانادان: جادوو دەتوانێت یارمەتی خەڵک بدات بۆ دۆزینەوەی مانا لە ڕووداوە نەخوازراوەکاندا.

دڵنەوایی: بۆ هەندێک کەس، باوەڕ بە جادوو دەتوانێت سەرچاوەیەک بێت بۆ دڵنەوایی لە دۆخە سەختەکاندا.

بەشی : کاریگەری کولتووری

Subbotsky (2010)
 لە کتێبەکەیدا "جادوو و مێشک: میکانیزمەکانی بیرکردنەوەی جادوویی" دەریدەخات کە باوەڕ بە جادوو بە شێوەیەکی بەرچاو لەژێر کاریگەری فاکتەرە کولتوورییەکاندایە:

 فێربوونی کۆمەڵایەتی: منداڵان زۆر جار باوەڕ بە جادوو لە دایک و باوک و کۆمەڵگاکەیانەوە فێر دەبن.

جیاوازی کولتووری: توێژینەوەکان پیشانیان داوە کە ڕێژەی باوەڕ بە جادوو لە کولتوورە جیاوازەکاندا جیاوازە.

گۆڕانکاری مێژوویی: باوەڕ بە جادوو بە تێپەڕبوونی کات و بە پێشکەوتنی زانست کەمی کردووە.

بە پێی ئەم توێژینەوە و بەڵگانە، دەتوانین بڵێین کە لە ڕوانگەی دەروونزانییەوە، جادوو وەک دیاردەیەکی ڕاستەقینە و زانستی سەلمێنراو نییە. لە جیاتی ئەوە، جادوو دەتوانرێت وەک بەرهەمی کۆمەڵێک پڕۆسەی دەروونی، کۆمەڵایەتی و کولتووری سەیر بکرێت کە لە ئەنجامی هەڵەکانی بیرکردنەوە، پێداویستییە دەروونییەکان و کاریگەرییە کولتوورییەکانەوە سەرهەڵدەدات.

هەرچەندە باوەڕ بە جادوو دەتوانێت کاریگەری دەروونی و کۆمەڵایەتی هەبێت، بەڵام ئەمە بە مانای بوونی هێزێکی جادوویی ڕاستەقینە نایەت. لە ڕاستیدا، زۆربەی کاریگەرییەکانی جادوو دەتوانرێن بە میکانیزمە دەروونی و کۆمەڵایەتییەکان، بە تایبەتی کاریگەری پلاسیبۆ، ڕوون بکرێنەوە.

 سەرچاوە زانستیەکانی بەکارهاتووی ئەم وتارە:

 ١-کتێبی بەشی یەکەم
https://books.google.iq/books/about/Believing_in_Magic.html?id=QGysXzdTxo0C&redir_esc=y

٢- سەرچاوەی کتێبی بەشی دووەم
https://www.amazon.com/Meaning-Medicine-Placebo-Cambridge-Anthropology/dp/0521000874
٣-سەرچاوەی کتێبی بەشی سێیەم
https://books.google.iq/books/about/The_Psychology_of_Paranormal_Belief.html?id=0S6bgzQrfLEC&redir_esc=y

٤-سەرچاوەی کتێبی بەشی چوارەم
https://bpspsychub.onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1348/000712609X470590
https://books.google.iq/books/about/Believing_in_Magic.html?i
ابراهیم موحەمەد(ئەبڕاهام لێڤای).
نووسەر و دەروونناس.