لە هەموو ئینسکلۆپیدیا و ئەدەبە سیاسی و ناسیاسییەکاندا چەمکی دیموکراسی بە واتای دەسەڵاتی خەڵک بە سەر خەڵکدا، لە بەستێنی سیستمێکی فرە چەشنی و لە رێگای پرۆسەی هەڵبژاردنی ئازادەوە راڤە و شرۆڤە کراوە. دیموکراسی بە پێچەوانەی هەموو ئەندێشە راست و چەپەکان نە بەرەڵایی و یاسا پێشێلکردنە و نە بەرهەمی بیری کاپیتالیزمە بەڵکوو دیموکراسی لە راستییدا کەش و بەستەری ئازادە بۆ گەشە و نەشەی هەموو دەنگە جیاوازەکان. پێشمەرج و پێشەکییەکانی سەقامگیربوونی دیموکراسی، بە پەروەردەی سیاسی و مۆدێرنیزاسیۆنکردنی جمگەکانی بەدەنەی سیاسی دەسەڵات و پێکهاتەکانی کۆمەڵگا مسۆگەر دەبێت. دیمۆکراسی بازنەیەکی بەربڵاوتر، کراوەتر و بگۆرترە لە هەموو ئایدۆلۆژیاکان هەر بۆیە هەموو دەنگێکی جیاواز و ناتوندوتیژخواز دەتوانێ لەوێدا خۆی ببینێتەوە و گەشە بکات بەڵام ئەگەر بە پێچەوانە بێت و ئایدۆلۆژیایەک بیهەوێ بازنەی بەرینی دیموکراسی لە هزری چوارچێوەی دیاریکراوەکەی خۆیدا جێ بکاتەوە لە راستییدا دەستی داوەتە پارادۆکس و چەواشەکارییەک کە هەموو پرۆژەکان سەقەت و سەرەونخوون نیشانی جەماوەر دەدات. لە زاراوە سیاسییەکاندا هندێکجار چەمکی دیموکرات مەسیحی، ئیسلامی دیموکراتیک(بە زۆری ئیخوانەکان) یا چەپی دیموکراتیک دەبینین و دەبیسین.
لەو بارودۆخانەدا راکێشانی پاشناوی دیموکراتیک یا خۆهەڵواسین بە دیموکراسییدا دوو هۆکاری هەیە کە بریتین لە
یەکەم؛ دیموکراسی بە راستەقینە دەبینن بەڵام بە هۆی بەرژەوەندی خۆیانەوە بە نیوەچڵی و بە شێوازی رووکەش قەبووڵی دەکەن.
دووهەم؛ لە دیموکراسی وەکوو ئامرازێک بۆ رەواییدان بە خۆیان و کەڵکئاژۆی سیاسی سوود ئەبەن و بە کوردی هەم خودایان گەرەک و هەم خورمایش.
کۆمەڵگای دیموکراتیک و سیستمی بەناو مۆدێرنی رۆژئاوای کوردستان دەقاودەق خاوەنی ئەو تایبەتمەندییە چەواشەکارانەی سەرەوەیە و بە خڵەتاندنی خۆی، هەم فەخری مۆدێرنێتی بە ئەحزابی کوردی دەفرۆشێ و هەم دیموکراسی راستەقینە لە بەر چاوی خەڵکەکەی ناشیرین دەکات. سیاسەت و سیستمی دیموکراتیکی تاک حیزبی دەسەڵاتی رۆژئاوا لە بیرۆکەکانی ئۆجەلانەوە سەرچاوەی گرتووە کە بە چاوی بەستراوەوە بە ناو باخی دیمۆکراسییدا دەگەرێت.
ــ تۆ ناتوانی خۆت بە دیموکراتیک بزانی و ئەحزابی دیکەش لە جوغرافیاتدا بەشداری پرۆسەی سیاسی نەبن، لە حاڵێکدا بۆ خۆت بە رەوا بزانی دەستێوەردانی هەرێمی هاوزمانی خۆت بکەی.
ــ تۆ ناتوانی دیموکراتیک بیت و میدیا و بڵندگۆی راگەیاندنت ئەدەب و وێژمانێکی توندوتیژانە، هێرشبەرانە (دەرحەق بە لایەنە کوردییەکان) رەچاو بکات.
ــ هێزێکی دیمۆکراتیک نابێ لە گەل دیکتاتۆرترین وڵاتاندا هاوپەیمانی و رێکەوتن بکات، لە حاڵێکدا وڵاتانی دیموکراتیکی رۆژئاوا بە ئیمپریالیزم ناو ببات.
ــ هێزی سەربازی دەسەڵاتێکی دیموکراتیک ئایدۆلۆژیک نیە بەڵکو هێزێکە کە هەم سەربەخۆیە لە دەسەڵاتی سیاسی و هەم دوورە لە پرس و بابەتە ئایدۆلۆژیک و هزرییەکان
ــ سیستمی دیموکراتیک بەستراوەی هزر و ئایدۆلۆژیایەک نیە و بە رەچاوکردنی سیاسەتی بریاردانی سەربەخۆ مامەڵە لە گەل واقێعی رۆژدا دەکات.
زات و ناخی ژن ئارام و نەرم و دیموکراتیکترە لە پیاوان و بەشداری زۆری ژنان لە هێزی سەربازی و ،،، لەو سیستمەدا ناتوانێ حەقیقەتی پرسەکە بگۆرێ چوونکا دەیان دەسەڵاتی سیاسی وەک کۆریای باکوور، وێنزۆلا و ،،، هەیە کە رێژەی بەشداری ژنان لە بەدەنەی دەسەڵاتدا تەنانەت لە پیاوان زیاترە لە حاڵێکدا، نادیمۆکراتیکن.
کۆتا باس ئەوەیە کە مامەڵە کردن لە گەل دنیای دەرەوە و ناخۆ، بەو وێژمان و گوتارەوە نە پەسەندە و نە سەرکەوتوو. دەسەڵاتی رۆژئاوا کاتێک دەتوانێ سەرکەوتوو بێت لە پێشدا بتوانێ بە شێوەی راستەقینە پێوەندییەکانی لە گەل هەولێردا ئاسایی و دۆستانە بکاتەوە. رەوایی و مەشروعییەت لە ماڵی خۆتەوە دەست پێدەکات نەک لە ئایدۆلۆژیاوە.