لە ساتەکانی گۆڕانی گەوورەدا، هێزی میللەتێک بە قەبارەی سوپاکە یان قەبارەی ئابوورییەکەی پێوانە ناکرێت، بەڵکو بە توانای وەڵامدانەوەی یەک پرسیاری بنەڕەتی: ئایا ئەم ساتەوەختە چۆن بەڕێوەدەچێت؟!!
مێژوو تەنیا تۆمارێکی ڕووداوەکان نییە، بەڵکو پێوەرێکە لە حیکمەت ؛ ئەوانەی کە فێری ئەوە نابن، هەڵەکانیان لە شێوەی دووبارەبوونەوەی قەیرانەکاندا دووبارە دەکەنەوە. لە کوردستانی ئەمڕۆدا، قەیرانەکە تەنها وەک دواکەوتنێک لە پێکهێنانی حکومەت دەرناکەوێت، بەڵکو وەک ئاوێنەیەکی ڕەنگدانەوەی پرسیارێکی قووڵتر و بنەڕەتیتر دەردەکەوێت: ئایا ئێمە خاوەنی پڕۆژەیەکی نیشتیمانیین، یان هێشتا تەنها بە دەوری بیرۆکەی حوکمڕانیدا دەسوڕێینەوە؟!!
کاتێک سیاسەت لە فەلسەفە جیا دەبێتەوە، دەبێتە بەڕێوەبردنی قەیران؛ کاتێک لەگەڵ فەلسەفەدا تێکەڵ دەبێت، دەبێتە هەوڵێک بۆ دروستکردنی مانا. بۆیە ئەوەی ئێستا ئەزموونی دەکەین تەنها بۆشاییەکی سیاسی نییە، بەڵکو تاقیکردنەوەی فەلسەفەی دەسەڵاتە: ئایا ململانێیە بۆ کاریگەری، یان بەرپرسیارێتییە بۆ داڕشتنی داهاتوو؟! ئەو گەلانەی کە شکست دەهێنن لە پێکهێنانی حکومەتەکانیان، بە خێرایی دڵەڕاوکێیەکانیان خێراتر پەرەپێدەدەن و دواتر بۆشاییەکە دەست دەکات بە ساختەکردنی مێژووی خۆی!!
دواکەوتنی پێکهێنانی حکومەت٫ نەک هەر پرۆسەی کارگێڕی تێکدەدات، بەڵکو خودی بناغەی دەوڵەتیش دەهەژێنێت. ڕەنگە لایەنە سیاسییەکان ناکۆک بن، بەڵام دەوڵەت نابێت لە کارکردن بوەستێت. ئەگەر وا بکات، ئەوا بنەڕەتیترین پایەی چەمکی سیاسی لەدەست دەدات کە بریتییە لە بەردەوامی. لەم کاتەدا پرسیاری سیاسی دەگۆڕێت بۆ پرسیارێکی فەلسەفی: ئایا دەوڵەت لە کوردستاندا خۆبژێو دەکات؟ یان هێشتا وەک بیرۆکەیەک بوونی هەیە، پێویستی بە کەسێکە بۆشاییەکەی پڕبکاتەوە؟
واتای بۆشایی چییە؟
لە فەلسەفە سیاسییەکاندا بۆشایییەک بێدەنگ نابێت؛ سیستەمی خۆی دادەمەزرێنێت: پڕۆژەکان خاو دەبنەوە، دانوستانە دەرەکییەکان لاواز دەبن و متمانەی هاوڵاتیان بە دەوڵەت دەشێوێت. لێرەدا وەرینی بێدەنگ دەست پێدەکات... نەک تەنها خودی سیستەمەکە، بەڵکو باوەڕ بە توانای ژیانی خۆیشی. ئەمە مەترسیدارترین ئاڵەنگارییە کە هەر دەسەڵاتێک لە مێژووی خۆیدا ڕووبەڕووی ببێتەوە!!
سیناریۆی یەکەم: ئیدارەیەکی ڕاگوزەر... پاراستنی فۆرم نەک ماددە!!!
ڕەنگە هێزە سیاسییەکان پەنا بۆ چارەسەرێکی کاتی ببەن بە پێکهێنانی حکومەتێکی ڕاگوزەر یان هێزێک بۆ ڕێگریکردن لە داڕمانی دامەزراوەکان. بەڵام ئەم فۆرمولەیە- هەرچەندە پێویست بێت- قەیرانەکە چارەسەر ناکات، مەگەر ببێتە هۆی دیدگایەکی هەمەلایەنە بۆ بەڕێوەبردنی داهاتوو. دواخستنی چارەسەر نییە، چاکسازی جوانکاریش چارەسەر نییە!!
سیناریۆی دووەم: دەستێوەردانی نێودەوڵەتی!!
تا چاوەڕوانی زیاتر بێت، ڕۆڵی ئەکتەرە دەرەکییەکان نزیکتر دەبێتەوە. مێژوو پێمان دەڵێت ناوچە ناجێگیرەکان بۆ چارەنووسی خۆیان جێناهێڵرێن. ڕەنگە زلهێزە نێودەوڵەتییەکان دەست بکەن بە دەستێوەردان، جا چ لە ڕێگەی فشاری سیاسییەوە بێت یان بە سپۆنسەرکردنی دانوستانی نوێ. لەو کاتەدا پرسی پێکهێنانی حکومەت چیتر تەنها بەدەست هەرێمەوە نابێت، بەڵکو بەشێک دەبێت لە دانوستانێکی فراوانتر کە بەرژەوەندی هەرێم و جیهان تێیدا بەشدار بێت!!
سیناریۆی سێیەم: قەیرانی شەرعیەتی ناوخۆیی!!
ئەگەر هێزە سیاسییەکان نەتوانن حکومەت پێکبهێنن، ململانێکان لە ناکۆکی لەسەر پۆستەکانەوە دەگۆڕێت بۆ ناکۆکی لەسەر خودی چەمکی شەرعیەت. ئایا پەرلەمان ڕەنگدانەوەی واقیعە؟ ئایا پێویستمان بە هەڵبژاردنی نوێ هەیە؟ ئایا هێشتا نەزمی سیاسی کۆن لە بەرامبەر پەرەسەندنی گۆڕانکارییە کۆمەڵایەتی و ئابوورییەکان بەردەوامە؟!!
سیناریۆی چوارەم: لەدایک بوونی بزووتنەوەیەکی شەقام!!
لە ساتەکانی بۆشایی قووڵدا، شەقام وەک هێزی سێیەم سەرهەڵدەدات. لەوانەیە لە ڕێگەی سەندیکاکان، فیدراسیۆنەکان، خوێندکارانی زانکۆکان، یان بزووتنەوەی گەنجانەوە خۆی دەربخات کە داوای حکومەتێکی تەکنۆکراتی یان دووبارە دابەشکردنەوەی دەسەڵات لەسەر بنەمای بەشداریکردن دەکەن نەک هەژموون. لێرەدا پرسی دەوڵەت لە لایەنە سیاسییەکان گەورەتر دەبێت... و لە هۆشیاری بەکۆمەڵ نزیکتر دەبێتەوە!!
ئایا مێژوو خۆی دووبارە دەبێتەوە؟!!
مێژوو خۆی دووبارە ناکاتەوە، بەڵکو هۆشداریەکانی دووپات دەکاتەوە. ئەمڕۆ کوردستان لەبەردەم هۆشدارییەکی ڕووندایە: ئایندە ناتوانرێت بە عەقڵی بەڕێوەبردنی قەیرانەکان بنیات بنرێت، بەڵکو بە دیدگایەک کە تێدەپەڕێت. ئەو گەلانەی کە دەوڵەتسازیان دواخست... دووجار باجی چاوەڕوانییان دا: جارێک کە بڕیارەکە دواکەوت، و دیسانەوە کاتێک بڕیارەکە لێیان وەرگیرا.
---
دەرەنجامێکی فەلسەفی
دواکەوتنی پێکهێنانی حکومەت کۆتایی ڕێگاکە نییە، بەڵکو سەرەتای ئەو پرسیارەیە:
ئایا هەرێم خاوەنی توانای گواستنەوەیە لە قۆناغی "خەبات بۆ دەسەڵات" بۆ قۆناغی "بنیاتنانی پڕۆژەی بنیاتنانی دەوڵەت"؟!!
لە ساڵنامەی مێژوودا بەهێزترینەکان نین کە نەمر دەبن، بەڵکو ئەوانەن کە دەیانزانی کەی نەزمێکی نوێ دروست دەکەن.ڕەنگە ساتەوەختی ئێستا ساتی چاوەڕوانی نەبێت، بەڵکو بانگەوازێک بێت بۆ دووبارە دامەزراندنەوە٫ ئەگەر ڕابردوو پڕ بوو لە قەیران، ئەوا داهاتوو پێویستی بە بیرۆکەیەکی بەهێزترە لە خودی قەیرانەکە.!!
#عەتا_شەمێرانی