دواین هەواڵ

نرخی دۆلار بەرامبەر دینار دابەزی، بەڵام…

‌سەركۆ یونس

29/12/2023

لە سەرەتای ئەم هەفتەیەوە لە بازاڕەكانی هەرێم و ئێراق بەبەردەوامی دابەزینی نرخی دۆلار بەرامبەر دینارمان بینی، كەلەماوەی پێنج مانگی ڕابردودا نەگەشتوەتە ئەو ئاستە، ئەمەش دوای زنجیرەیەک لە هەنگاو و ڕێوشوێنەكانی ئەم دواییەی حكومەت و بانكی ناوەندی دێت، لە کاتێکدا ئاماژەکان ئەوە دەخەنە ڕوو کەبەردەوامبوونی دابەزینەکە پشت دەبەستێت بەو ئاستە ئارامی و سەقامگیریەی کە گۆڕەپانی سیاسی ئێراق لەگەڵ ئەمەریکادا شایەتی دەدات.

دوای ئەوەی نرخی ئاڵوگۆڕ لە بازاڕی ناوخۆ لە ماوەی چەند مانگی ڕابردوودا لە سەرووی بەربەستی 1530 دیناری ئێراقی بوو بۆ هەر دۆلارێکی ئەمریکی و لە هەندێک ڕۆژدا سنووری 160 هەزار دۆلاری تێپەڕاند، نرخەکە لە سەرەتای ئەم هەفتەیەوە دەستی بە دابەزین کرد تا گەیشتە 1470 دینار بۆ هەر دۆلارێک، لە کاتێکدا پێشبینی دەکرا دۆخی دابەزین بەردەوام بێت بە گۆڕانکارییەکی کەم لە پشووی کۆتایی ساڵدا. هەرچەندە لەكۆتا ڕۆژی كۆتا هەفتەی ساڵدا بەهای دۆلار بەرزبونەوەی بەخۆوە بینی و پێدەچێت تا سەرەتای ساڵ لەو نرخەدا بەڕێژەیەكی كەم بەرزونزم بكات.
كۆتایی ئەم هەفتەیە بانكی ناوەندی ڕایگەیاند، بانکی ناوبراو رێژەی فرۆشی دۆلاری پێنج رۆژی رابردوی بڵاوکردەوە و تێیدا هاتووە، لەو ماوەیەدا بانکەکە 120 ملیۆن 181 هەزار دۆلاری بەشێوەی کاش خستووەتە بازاڕەوە و بە تێکڕاش زیاتر لە یەک ملیار و 22 ملیۆن دۆلاری فرۆشتووە.

ئێراق خواست و ئارەزووی یەکخستنی نرخی دۆلار دەکات لە بازاڕی هاوتەریبی ناوخۆدا لەگەڵ ئەو نرخە فەرمییەی کە لەلایەن بانکی ناوەندیی ئێراقەوە دیاریکراوە “132000 دینار بۆ هەر 100 دۆلارێک”، لە ڕێگەی پلانێکی تۆكمەوە، بەكۆمەڵێك هەنگاو  کە جێبەجێ دەکرێن و دەکرێت بە هۆکاری سەرەکی دۆخی ئێستای دابەزین سەیر بکرێت.

هۆکارەکانی دابەزینی نرخی دۆلار لە بازاڕە ناوخۆییەکاندا دەتوانرێت کورت بکرێتەوە بە پێداچوونەوە بەو هەنگاوانەی کە ئێراق لە سیاسەتی مامەڵەکردن لەگەڵ ئاڵوگۆڕی بیانیدا بینیویەتی:

یەكەم:- ئێراق زنجیرەیەک هەنگاوی ناوە بە ئامانجی کەمکردنەوەی مامەڵە ناوخۆییەکان بە دۆلار بە ناچارکردنی زۆربەی دامەزراوەکان و كەرتەبازرگانییەکان بۆ فرۆشتنی بەرهەم و خزمەتگوزارییەکانیان بە دیناری ئێراقی لە بری دۆلار، لەگەڵ سزادانی سەرپێچیکاران.

دووەم:- بەهێزکردنی هاوسەنگی دۆلاری بانکە تایبەتەکانی ئێراق: ئەمە لە ڕێگەی وتووێژەکانی بانکی ناوەندی ئێراق لەگەڵ بانکی فیدراڵی ویلایەتە یەکگرتووەکان و لە ڕێگەی زنجیرەیەک کۆبوونەوە لە ئیمارات کە بە ڕێککەوتنێک بۆ بەهێزکردنی هاوسەنگی دۆلار لە پێنج بانکی ناوخۆیی کۆتایی هات.

سێ یەم:- ئەمریکا بەڵێنی داوە بەردەوام بێت لە دابینکردنی خزمەتگوزاری بۆ ئێراق: ئەم بەڵێنە لەلایەن باڵیۆزی ئەمەریکا لە بەغدا ئێلێنا ڕۆمانسکی دراوە، بەو پێیە ئەمەریکا بەردەوام دەبێت لە دابینکردنی خزمەتگوزاری دۆلار بۆ ئێراق لە بەرژەوەندی سەقامگیری ئابووریدا پێشتریش باڵیۆزی ئەمەریكا، ئاماژەی بۆ ئەوە كردبوو. ناردنی دۆلار بۆ ئێراق لە ساڵی داهاتوودا بەردەوام دەبێت و رێژەکەی کەم ناکەنەوە.

چوارەم:- هەمەجۆرکردنی دراوەکانی پارەدان لە بازرگانی بیانیدا: ئێراق دەستی کرد بە جێبەجێکردنی میکانیزمی دابینکردنی دارایی بازرگانی دەرەكی لە ڕێگەی کۆمەڵێک دراوەوە، لەوانە درهەمی ئیمارات، کە گواستنەوەکانی دەستیان کرد بە گەیشتن بە بانکە ئێراقییەکان دوای چوونە بواری جێبەجێکردنەوە لەگەڵ یەکەم ڕێککەوتنی بانکی ئەبوزەبی، جگە لە بەهێزکردنی هاوسەنگی ئێراق لە یوانی چینی و ڕوپی هیندی.

پێنجەم:- بەکارهێنانی دینار لە بازرگانی دەرەوە: ئەمە ئەو ئاڕاستەیەیە کە حکومەت بەردەوام دەبێت لە جێبەجێکردنی لە ماوەی داهاتوودا، تورکیا لە قۆناغی یەکەمدا هەڵبژێردرا بۆ جێبەجێکردنی ئەم میکانیزمە لە ڕێگەی دانوستانەوە کە ئێستا لەگەڵ لایەنی تورکیادا بەڕێوەدەچێت.

پێداویستییەکانی بازرگانان و هاوڵاتیان کە لە دۆلارەوە گەشت بۆ دەرەوەی وڵات دەکەن، بوونەتە هۆی دابەزینی نرخی ئاڵوگۆڕ لە ئێستادا، لەگەڵ پێشبینیەکانی بەرزبوونەوەیەکی کەم و کاتی لە بازاڕە ناوخۆییەکان لە کۆتایی ئەمساڵدا، بەهۆی پشووی فەرمی بانکی ناوەندی، کە تێیدا مەزادکردنی فرۆشتنی دۆلار دەوەستێت و زۆربەی کۆمپانیاکان حسابی کۆتایی خۆیان دەكەن.

چاودێران دەڵێن هێشتنەوەی دابەزینی ئێستای نرخی دۆلار پێویستی بە چڕکردنەوەی هەوڵەکان هەیە بۆ بەرەنگاربوونەوەی بەقاچاغکردنی دۆلار بۆ دەرەوەی ئێراق و پێویستی زیاتر هەیە بۆ بەردەوامبوونی دۆخی ئارامی لە گۆڕەپانی ئێراقدا لەگەڵ ئەمەریکادا و هۆشداری دەدەن دژی بەکارهێنانی کارتی نرخی ئاڵوگۆڕ لەلایەن واشنتۆنەوە بۆ وەڵامدانەوەی هەر زیادبوونێک یان گرژییەک لە پەیوەندییەکانی نێوان هەردوولادا.

بەكورتی، جێگربوونی بەهای دیناری ئێراقی پەیوەست كراوە بە ڕەوشی سیاسی و سەقامگیری ئاسایشو پاراستنی بەرژەوەندییەكانی واشتنۆن و هاوپەیمانان لەناوخۆی ئێراقدا.

Copyright © 2020 All Rights Reserved Designed And Developed By AVESTA GROUP