ماوەی مانگێگە نرخی دۆلار لە بازاڕی عێڕاق بە گشتی ناسەقامگیرە و ڕۆژانە بەرزبوونەوە بە خۆیەوە دەبینێت، بێ ئەوەی حكوومەتی فیدڕال، كە تەنیا بەرپرسی سیاسەتی دراوە لە دەوڵەتی عێڕاق هیچ هەنگاوێكی كرداریی بۆ چارەسەركردنی ئەو ڕەوشە بنێت، یان بیر لە ئەنجامدانی كۆمەڵێك ڕێوشوێن بكاتەوە بۆ كەمكردنەوەی كارتێكردنی ئەم زیادبوون و ناسەقامگیرییەی بەهای دۆلار لەسەر خەڵكی هەژار و زەحمەتكێش و، بە هەمان شێوە حكوومەتی هەرێمی كوردستانیش بیری لە هیچ هەنگاوی كردەیی نەكردۆتەوە بۆ هێوركردنەوەی لێكەوتە ئابوورییەكان لەسەر خەڵكی كەمدەرامەت و زەحمەتكێش.

جگە لەو هۆكارانەی كە زۆر لە شیكەرەوانی باری ئابووری و سیاسەتی دراو سەبارەت بەم بابەتە لە ماوەی ڕابردوودا ئاماژەیان پێكردووە، كە بەشێكی خۆی لە سپیكردنەوەی دراو و سوود وەرگرتنی دەوڵەتی ئێران لەو بابەتە هەروەك ئەو شارەزایانە لە شیكردنەوەكانیاندا باسی دەكەن، كۆمەڵێك فاكتەری دیكە لە ئارادان، كە پەیوەندیان بە سیاسەتی ئابووری عێڕاق و، ئەو ئاراستە نیولیبرالیزمەوە هەیە، كە پەیڕەو دەكرێت و لە ئاكامیدا بازاڕێكی مەزادی دراو درووست كراوە، كە بۆتە كەرتێكی مشەخۆری ئابووری زەبەلاح و سەرمایەدارە مشەخۆرەكانی نێو دەسەڵاتی سیاسی و لە دەوروبەری ئەو دەسەڵاتە سامانی بێشوماری پێ كەڵەكە دەكەن، و هەر ئەمەش زەمینەی بۆ سپیكردنەوەی دراو درووست كردووە و ئابووری عێڕاقی كردووە بە كێڵگەی دوواوەی پشتگیری ئابووری بۆ دەوڵەتانی دراوسێ، لە كاتێكدا دەستێوەردانی حكوومەت لە ئابووری و ڕێكخستنی ئەم بوارە گرنگە لە لایەن خودی بانكە حكومییەكانی دەوڵەت و كەرتی گشتی ڕێگا لەم مشەخۆرییە دەبڕێت و توانای ڕێكخستنی و سەقامگیركردنی نرخی دراوە و ماوەنەدان بە سپیكردنەوە و قاچاخچێتی هەیە.

ئامارەكانی چالاكی بانكی ناوەندی عێڕاق لە چەند ساڵی ڕابردوودا ئاماژە بۆ ئەم بۆچوونە دەكات و، هەر بۆ نموونە: بانكی ناوەندی عێراق ساڵی 2022 سەروو لە 40 ملیار دۆلاری لە مەزادی دراو داناوە و ڕەوانەی دەرەوە كراوە، بەڵام ئایا بەو بەهایە واتە 40 ملیار دۆلار كاڵا هاوردە كراوە؟ جگە لەمەش ئەو دەستكەوتەی لە مەزادی دراو پەیدا دەبێت ناچێتە گەنجینەی گشتی و بۆتە هۆكاری درووستبوونی دەوڵەمەندی نوێ و بازرگانی دراو.

یەكێك لە ئامارەكانی دیكە، كە ئاماژەیە بۆ سیاسەتەكانی بانكی ناوەندی عێڕاق خستنەڕووی ئەو بڕە دراوەیە كە بۆ ناوەوە و دەرەوە خراوەتە ڕوو. بۆ نموونە لە چوار ساڵی پێشتر بۆ دەرەوە 100 ملیۆن دۆلار و بۆ ناوخۆ 20 تا 30 ملیۆن دۆلار خراوەتە ڕوو، بەڵام لە سەرەتای ئەمساڵدا بۆ ناوخۆ سەروو 80 ملیۆن خراوەتە ڕوو و بۆ دەرەوە 20 ملیۆن تەرخان كراوە و، بێگومان هۆكاری ئەم هەنگاوەش شاراوە نییە و لە دەوڵەتانی دراوسێ قەرز بە دیناری عێڕاق وەرگیراوە و ئێستا ئەو دینارە لە بازاڕی ناوخۆیی بە دۆلار سپی دەكرێتەوە.

بەرزبوونەوەی بەهای دۆلار لە بازاڕی عێڕاقدا بۆتە بەشێك لە ململانێی ئێران و ئەمریكا و بابەتی سزا ئابوورییەكان، بەڵام بە شێوەیەكی كردەیی و لە ئاكامی سیاسەتەكانی حكوومەتی عێڕاق و بانكی ناوەندی و ئاوەڕنەدانەوەی حكوومەتی هەرێمی كوردستان لە كۆمەككردنی كەسانی هەژار و بێدەرامەت، خەڵكی زەحمەتكێش بە گشتی سزا دەدرێت و توانا و بەهای مووچەی فەرمانبەران و خانەنشینان كەم دەبێتەوە و دەسەڵاتداران بە دۆلار نەوت دەفرۆشن و بە دیناری بەها نزم مووچەی خەڵكی دەدەن.

هەنگاوەکانی حکوومەتی عێراقی بۆ چارەسەرکردنی کێشەکە، بەجۆرێکە وەک ئەوەی کێشەکە بە ئەدا و ئاستی کەسی بەرپرسانی دارایی و بانکی ناوەندییەوە پەیوەست بێت، وەک لە بڕیاری دوورخستنەوە و لەکارلادانی پارێزگاری بانکی ناوەندیدا دەردەکەوێت، لەکاتێکدا بنەڕەتی کێشەکە خۆی لە سیاسەت و بەرنامەی ئابووری و دارایی دەبینێتەوە.

پاڵپشت بەو ڕاستییەش، چارەسەری کێشەکە، بە گۆڕینی پارێزگاری بانکی ناوەندی ناکرێت، بەڵکو بە گۆڕینی بەرنامەی ئابووری و دارایی دەکرێت، بەجۆرێک کە ڕەنگدانەوەی لەسەر سیاسەتی بانکی ناوەندی هەبێت.