دواین هەواڵ

بەچی عێراق سەرسامن؟

‌ئەژی کاروان

28/06/2022

لەئێستادا کە ململانێی نێوان حکومەتی هەرێم و بەشێک لە شیعەکانی نزیک لە ئێران هەڵکشانی زۆری بەخۆیەوە دیوە و دواین هەوڵ و هەڕەشەکانی شیعەکان ئەمجارەیان بۆردومانکردنی کێڵگەی غازی کۆرمۆر بوو، کەمەبەست لێی وێرانکردنی ژێرخانی ئابوری و لەقاڵبدانی هەرێمە، ئەمەش ئاماژەیەکی گرنگ بوو بۆ هەموو لایەک کە دوژمنان و ناحەزانی قەوارەیی هەرێم جیاوازی لەنێوان شار و زۆن و حزبەکانی کوردستان ناکەن و لە چاوی ئەوانەوە هەمووان دووژمنن، ڕەنگە تاکە تاوانیشمان کوردبوون بێت.

لەم رۆژانەدا کە هەڕەشەکان زیادییان کردووە، تابوری پێنجەمیش زیاتر بووە، بەشێک لە میدیاکان و نوسەران لەبری ئەوەی لە بەرەی نەتەوەکەیاندابن، زیاتر و زیاتر هەوڵی داڕووخانی مۆڕاڵی هاونیشتیمانیان دەدەن بەرامبەر بە دووژمن.

سەرەتاکانی سەرهەڵدانی تابوری پێنجەم دەگەرێتەوە بۆ ساڵی ١٧٨٩ بەڵام لەو کاتەدا بەشێوەیەکی تایبەتی بایەخیان پێنەدا و گرنگیەکی ئەوتۆی نەبوو لەلای دەوڵەتان تاوەکو ساڵی ١٩٣٣ کە بەلێهاتوانە لەشەری ئیسپانیا و ئەڵمانیا بەکار هات، ئەو کاتەی شەر لە نێوان ئەڵمانیا و ئیسپانیا سەری هەڵدا ئەڵمانیا لە چوار لاوە پەلاماری دەوڵەتی ئیسپانیای دا سەرکردە سەربازییەکانی ئەو شەڕە باسیان لە بەرەی پێنجەم دەکرد وەک ئاماژەیەک بۆ ئەو گروپەی کە لەناو ئیسپانیا کاریان دەکرد بۆ بڵاو کردنەوەی پروپاگەندەو ترس و دڵەڕاوکێ لەناو ئەو دەوڵەتەدا لەبەرژەوەندی ئەڵمانایا بەو گروپە وترا تابوری پێنجەم.

بۆ دروستکردنی تابوری پێنجەم لەهەر دەوڵەتێکدا پەنا دەبرێتە بەر چەندین شێواز و ڕێگای جودا کە گرنگترین و سەرەکیترینیان پەنابردنە بۆسەرکردەو تاکە کاریگەرەکانی ئەو کۆمەڵگەیە، چونکە توانای ئاڕاستەکردنی ژمارەیەکی زۆری هاوڵاتیانیان هەیە سەبارەت بە پرسە جیاوازەکان .

ڕەنگە پرسیاری سەرەکی ئەوە بێت، بۆچی دەیانەوێت هەرێم ڕادەست یان تەسلیمی عێراق ببێت؟ سەرسامی کوێ و چ شتێکی ئەو عێراقەن کەلەدوای ڕووخانی ڕژێمی بەعسەوە هیچ کەسێ نەیتوانیوە نەک لە گەڕەکە میللی و ڕاقییەکاندا، بەڵکو لەناوچەی سەوزیشدا بەبێ ترس و دڵەڕاوکێ ڕۆژ بکاتەوە.

جگە لە هەستی خۆبەکەمزانین و خۆڕادەستکردن و بێ ئیرادەیی، خۆ ئەگەر دەڵێن بابەتەکە گەندەڵی و خراپ ئیدارەدانە، ئەوە لە عێراقدا دە‌هێندەی هەرێم گەندەڵی و خراپ ئیدارەدان هەیە.
بەچاوگێڕانێکی سەرپێی لە ئامار و داتاکانی عێراق تێدەگەین، ئەو وڵاتە لەچ کارەساتێکدایە، هەر بۆنمونە لە عێراقدا زیاتر لە چوار ملیۆن عێراقی ئاوارەی وڵاتانی دەرەوەن و یەک ملیۆن خەڵک ئاوارەبوون لەناوخۆدا، زیاتر لەنیوەی لە هەرێمدا دەژی.

ڕێژەی هەژاری لەسەدا 25، بێکاری نزیکەی لەسەدا 14 ەیە، ئەمانە و دەیان ئاماری تری مەترسیدار لەو عێراقەدا هەیە، ئێتر دڵتان لەچی ئەو عێراقە چووە؟

پرسیارێکی تر ئەوەیە لایەنە شیعەکانی سەربەئێران بۆچی چاویان بڕیوەتە کەرتی نەوت و غازی هەرێم، ئایا خۆیان نەوت و غازییان نییە؟ ئەی بۆچی دەیانەوێت ژێرخانی هەرێم داروخێنن؟
لەئێستادا عێراق زیاتر لە چوار ملیۆن بەرمیل رۆژانە نەوت بەرهەم دەهێنێت، واتە لەسەدا 90ی داهاتی عێراق لە نەوتەوەیە، لەو داهاتەش زۆرترین گەندەڵی تێدا دەکرێت، بەبەڵگەی ئەوەی لەساڵی 2003 ەوە هیچ پرۆژەیەکی وەها نەکراوە.

پێشتریش جەبار لعێبی، وەزیری پێشووی نەوتی عێراق دەڵێت، ساڵانە ئەو غازەی لەعێراق بەفیڕۆ دەروات بای 5-7 ملیار دۆلارە.
پرسیاری جدی ئەوەیە عێراق بۆچی ئیش لەو غازەی خۆیدا ناکات و هەروا بەفیڕۆ دەڕوات لەبەرامبەردا چاوی تەماحی خستووەتەسەر غازی کۆرمۆر و کاتیوشا بارانکردنی دانەغاز دەکات؟
وەڵامەکەی ئاسانە ئەگەر بمانەوێت تێبگەین، چونکە ئێران بەقورسی لەپشتی بەفیڕۆدانی ئەو غازەوەیە لەلایەک و لەلایەکی تر لەپشتی بۆردومانکردنی کۆرمۆرەوەیە لەڕێگەی گروپە لەیاسا دەرچووەکانی مایل بەئێران، چونکە ئەوان دەزانن ئەگەر پەرەپێدانی لە کێڵگەی کۆرمۆر بکرێت، کە داناغاز لەپلانیدا هەبوو، ئەوە هەرێم دەتوانێت پێداویستییەکانی عێراق پڕ بکاتەوە و بەو هۆیەشەوە پێویستی بەغازی ئێران نابێت، کە بەنرخێکی بەرز و بەردەوام وەک فشاری سیاسی لەبەرامبەر عێراقدا بەکاری دەهێنێت.

لەلایەکی ترەوە ئەم گروپە لەیاسا دەرچووانە و هەندێ لەسەرکردە عێراقییە مایل بەئێران ناهێڵێن ڕێگا لە بەفیڕۆچوونی غازی عێراق بگیرێت و سودی لێوەربگیرێت بۆ پڕکردنەوەی پێداویستییە ناوخۆییەکان، چونکە ئەگەر ئەوە بکرێت، ئەوکات عێراق پیویستی بەغازی ئێران نامێنێت.

بۆیە گرنگە هاونیشتیمانیان کوردستان بزانن عێراق نابێتە فریاد ڕەسیان، هەتا ئەگەر خوانەکردە دەست بەسەر تەواوی نەوت و غازی کوردستانیشدا بگرێت، بەڵکو لەوەی عێراق بەخراپتر بەڕێوەی دەبەن و ئەو موچەیەش کە بەشی زۆری لەداهاتی نەوت دەدرێت، ئەوەش نامێنێت، بۆیە هاونیشتیمانی ژیر ناکەوێتە ژێر کاریگەری تابوری پێنجەم و باش دەزانێت نەوت و غازی هەرێم هی هاونیشتیمانیانی هەرێمە و هیچ دەوڵەت و لایەنێک ناتوانێت ئەو مافە زەوت بکات، بەرگریکردنیش لەکەرتی وزەی هەرێم، پێش هەموو شت بەرگریکردنە لە سەروەت و سامانی نەتەوەیی و لەقوتی خۆت و ماڵ و منداڵت.

Copyright © 2020 All Rights Reserved Designed And Developed By AVESTA GROUP